مقایسه و تحلیل کارایی زعفران‌کاران شهرستان‌های منتخب در استان خراسان رضوی

Abstract

چکیده زعفران یکی از محصولات مهم و راهبردی کشاورزی استان خراسان رضوی است، از این‌رو، هدف کلی مطالعه حاضر محاسبه و مقایسه کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی زعفران-کاران در شهرستان‌های تربت حیدریه، گناباد و قائنات در استان خراسان رضوی با استفاده از اطلاعات 248 پرسش‌نامه در سال 1389 است. به این منظور ابتدا تابع تولید مرزی تصادفی براورد و سپس میزان کارایی‌فنی زعفران‌کاران محاسبه‌ شد. در ادامه، مقادیر کارایی تخصیصی و اقتصادی کشاورزان محاسبه گردید. برآورد تابع تولید مرزی تصادفی زعفران نشان داد که متغیرهای سطح زیرکشت، نیروی کار، میزان مصرف کود شیمیایی و تعداد دور آبیاری تأثیر مثبت و معنیدار بر تولید زعفران در هر سه شهرستان دارند. علاوه بر متغیرهای مذکور، تولید زعفران در شهرستان تربت حیدریه تحت تأثیر میزان مصرف پیاز زعفران و میزان مصرف کود حیوانی نیز هست. برآورد تابع عدم کارایی زعفران کاران شهرستان تربت حیدریه نیز نشان داد که متغیرهای سن و تحصیلات تأثیر معنیدار و منفی بر ناکارایی فنی دارند. در تابع ناکارایی فنی در شهرستان گناباد متغیرهای سن و تعداد قطعات زمین اثر معنیدار بر ناکارایی نشان دادند، اما در تابع ناکارایی فنی در شهرستان قائن، متغیرهای اقتصادی اجتماعیِ سن، تحصیلات، تعداد قطعات زمین و شغل جانبی دارای تأثیر معنیدارند. متوسط کارایی فنی کشاورزان در شهرستان‌های تربت حیدریه، گناباد و قائن به ترتیب برابر با 86، 83 و 84 درصد به دست آمد. متوسط کارایی تخصیصی زعفران‌کاران در شهرستان‌های تربت حیدریه، گناباد و قائن نیز به ترتیب برابر با 78، 75 و 75 درصد براورد گردید. متوسط کارایی اقتصادی زعفران‌کاران شهرستان‌های تربت حیدریه، گناباد و قائن به ترتیب برابر با 67 ، 62 و 63 درصد محاسبه شد. بر اساس نتایج، به نظر می رسد که بتوان با مدیریت صحیح مصرف نهاده‌های تولید، انواع کارایی زعفران‌کاران را در هر سه شهرستان به میزان درخور توجهی افزایش داد.

طبقه‌بندی JEL: G14 M31, کلید واژه‌ها: خراسان رضوی، تربت حیدریه، گناباد، قائن، زعفران، کارایی