بررسی اثر شاخص‌های جهانی‏شدن و فساد بر اندازه دولت

Abstract

فرایند رشد و توسعه اقتصادی به میزان تعامل اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی وابسته بوده و متأثر از فرآیند جهانی‏شدن اقتصاد است. در این راستا اندازه دولت نیز نسبت به رویکرد پذیرش تعامل با مسئله جهانی‏شدن دستخوش تغییرات فراوان شده و با خود ناهنجاری امکان بروز فساد را به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه افزایش داده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر بازبودن فضای تجاری- مالی بر اندازه دولت با تأکید بر شاخص ادراک فساد و مقایسه آن در دو گروه از کشورهای با درآمد بالا و درآمد پایین طی دوره زمانی 2018-2006 و با استفاده از داده‏های تابلویی مبتنی بر رویکرد FGLS است. یافته­ها نشان می­دهند که بهبود شاخص ادراک فساد منجر به افزایش اندازه دولت در کشورهای پردرآمد بوده درحالی‌که در کشورهای کم‌درآمد باعث کاهش حجم حضور دولت در اقتصاد بوده است. همچنین، آزادی مالی در مقایسه با آزادی تجاری به‌مراتب تأثیرگذاری بیشتری بر اندازه دولت در کشورهای درآمد بالا داشته و منجر به کاهش اندازه دولت شده است درحالی‌که آزادی تجاری فاقد چنین تأثیری است. در گروه کشورهای کم‏درآمد، بهبود شاخص ادراک فساد که بیانگر بهبود کیفیت حکمرانی است منجر به کاهش اندازه دولت­ها بوده اما اثر آزادی تجاری و مالی بر اندازه دولت مثبت است که نشان­دهنده تأثیر فزاینده شاخص­های جهانی‌شدن بر اندازه دولت است. یافته­های پژوهش، نشان­دهنده تأثیر نامتقارن آزادی تجاری و آزادی مالی بر اندازه دولت در کشورهای پردرآمد است. همچنین علیرغم نامتقارن بودن پاسخ اندازه دولت در دو گروه درآمدی نسبت به شاخص ادراک فساد، بهبود این شاخص در گروه کشورهای کم‌درآمد با واکنش بزرگ‌تری در کاهش حجم دولت همراه بوده است.