بررسی تأثیر راهبردهای مختلف در مدیریت درآمدهای نفتی بر عملکرد اقتصاد کلان در ایران

Abstract

هدف این مطالعه، بررسی آثار راهبردهای مختلف مدیریت درآمدهای نفتی بر عملکرد اقتصاد کلان در ایران است. برای این منظور ابتدا راهبرد «هزینه کردن و رفتن» و سپس «افزایش تدریجی ذخیره‏سازی درآمدهای نفت» به عنوان یک راهبرد فرضی مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این تحقیق از داده‌های اقتصاد ایران طی سال‌های 1390-1344 و یک مدل نئوکینزی تعادل عمومی پویای تصادفی برای این منظور استفاده‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده بر اساس راهبرد نخست که دولت همه مازاد درآمدهای نفتی را صرف هزینه‌های جاری و عمرانی می‌کند؛ حاکی از آن است که هرگاه درآمدهای نفتی دولت دچار نوسان می‌شود، سرمایه‌گذاری دولتی و بخش خصوصی کاهش‌یافته و در نتیجه منتج به افزایش تولید و رشد اقتصادی نمی‌شود. در این رویکرد مصرف مؤثر که ترکیبی از مصرف خصوصی و هزینه‌های مصرفی دولت به عنوان کالاهای عمومی است کاهش می‌یابد. دلیل این مسأله لحاظ پارامتر هدر رفت در مخارج دولتی درون مدل می‌باشد. بر اساس راهبرد دوم، دولت مازاد درآمدهای نفتی را در صندوقی ذخیره کرده و به تدریج و مداوم بازدهی ناشی از این درآمدها را در قالب سرمایه‌گذاری دولتی صرف فعالیت‌های عمرانی می‌کند. در نتیجه این رویکرد، تولید، مصرف مؤثر و البته تورم نیز افزایش می‌یابد. در مجموع نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که پس‌انداز منابع درآمدی نفت در صندوق به عنوان یک ضربه‎گیر در برابر کاهش درآمدهای نفتی عمل می‌کند.