برآورد اثرات غیرخطی فرصت‌های رانت‌جویی بر حجم سپرده‌های بخش خصوصی نزد بانک‌ها در اقتصاد ایران؛ با استفاده از مدل مارکوف سوییچینگ

Abstract

لازمه‌ی رشد و توسعه اقتصادی سرمایه‌گذاری در امور تولیدی می‌باشد. این سرمایه‌ها از محل سپرده‌های مردم نزد بانک‌ها تأمین می‌شود که از این جهت روند سرمایه‌گذاری و تولید تابع مقدار سپرده‌گذاری مردم نزد بانک‌هاست.عوامل مختلفی حجم سپرده‌های بخش خصوصی در بانک‌ها را تحت تأثیر قرار می دهند که در این مقاله اثر فرصت‌های رانت جویانه بر حجم سپرده‌ها در اقتصاد ایران در دورۀ زمانی (1389-1359) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. برای این منظور در گام اول با انتخاب متغیرهای ورودی شکاف نرخ ارز رسمی و غیررسمی، نسبت ارزش افزوده بخش ساختمان به GDP و اندازه‌ی دولت و همچنین با استفاده از منطق فازی، روند سری زمانی فرصت‌های رانت‌جویی شبیه سازی می‌شود. سپس در گام بعدی با استفاده از مدل مارکوف- سوییچینگ اثرات غیرخطی لگاریتم فرصت‌های رانت‌جویی بر لگاریتم سپرده‌های بانکی برآورد می‌شود. بر اساس یافته‌های تجربی تحقیق در رژیم اول که مقدار شاخص فرصت‌های رانت‌جویی زیاد می‌باشد، یک درصد افزایش این فرصت‌ها اثر معنی داری بر حجم سپرده‌ها داشته و موجب کاهش 21/0 درصد آن می‌شود. همچنین در رژیم دوم و سوم نیز که مقدار فرصت‌های رانت‌جویی پایین‌تر می‌باشد، مقدار این فرصت‌ها اثر معنی‌داری بر حجم سپرده‌ها نداشته‌است. . در واقع فرصت‌های رانت جویانه بالاتر در رژیم اول مردم را تشویق می‌‌کنند تا به منظور کسب سود بیش‌تر سپرده‌های حود را از بازار رسمی به بازار غیر رسمی انتقال دهند.