دولت و مالیات بهینه در اقتصاد بخش عمومی و کارکرد دولت و مالیات در ایران

Abstract

طبق تئوری­های اقتصاد بخش عمومی، نظام مالیاتی بهینه به همراه دولت بهینه، از ارکان محــوری نظام­های اقتصادی پیشرفته محسوب می­گردد. تجارب کشورهای مختلف نیز نشان می­دهد که کارآمدی بخش عمومی و سلامت نظام مالیاتی نقش کلیدی در پایداری توسعه دارند. نظام مالیاتی بهینه در کنار دولت بهینه در راستای بالا بردن رضایت­مندی اکثریت شهروندان است. مالیات بهینه ضمن تأمین هزینه­های بخش عمومی، به باز توزیع مورد نیاز درآمدها و ثروت­ها نیز منجر می­شود. نظام مالیاتی بهینه، نظارت مالیات­دهنده بر دولت را نیز به دنبال دارد که موجب تقویت روحـــیه مردم­ســالاری می­گردد. این رو این مقاله در صدد است به بررسی فاصله مورد نظر بپردازد. این کار ضمن تحلیل ساختار دولت و مالیات، دولت بهینه و مالیات بهینه را با کمک دو شاخص نسبت مخارج مصرفی دولت به تولید ناخالص داخلی و نسبت مالیات‏ها به تولید ناخالص داخلی مورد بررسی قرار می­دهد. جهت آزمون اندازه بهینه دولت از منحنی تعمیم یافته آرمی استفاده شده و روش گشتاورهای تعمیم­یافته بر اساس داده­های سری زمانی بکار رفته است. وابستگی منابع مالی دولت در ایران به درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام در دوره­ی مورد مطالعه (1390-1352) تأثیر مستقیمی بر ایجاد ساختار دولتی اقتصاد و گسترش اندازه دولت داشته است. برخی نتایج این مطالعه نشان می­دهد که فاصله قابل توجهی بین دولت و مالیات موجود در اقتصاد ایران از یک طرف و دولت و مالیات بهینه در نظریات بخش عمومی از سوی دیگر وجود دارد.