عدم تجانس مشاهده شده در اندازه گیری کارآیی هزینه ؛ مطالعه ی موردی: کارآیی هزینه ی تولید پنبه ی آبی در ایران

Abstract

تاکنون مطالعاتی با استفاده از روش تصریح توابع تولید مرزی-تصادفی و برآورد کارآیی فنی محصولات کشاورزی در کشور انجام شده است، اما به نقش عوامل غیر قابل کنترل توجهی نشده است. وقتی کارآیی بنگاه­های مختلف تولیدی بررسی می‌شود ممکن است که عواملی باعث عدم تجانس بنگاه­ها و تفاوت در کارآیی آنها شوند. بیشتر این عوامل، توسط تولید کننده­ی قابل کنترل نیستند؛ مانند بارندگی، نوع خاک، بیماری­ها و سایر عوامل. در این مطالعه،سطح زیر کشت محصول پنبه در هر استان به عنوان عامل عدم تجانس مشاهده شده، در محاسبه­ی کارآیی هزینه در نظر گرفته شده است وتأثیر عامل عدم تجانس بر کارآیی هزینه­ی تولید پنبه در هر استان با استفاده از تصریح تابع هزینه­ی مرزی – تصادفی مدل «پیت و لی» و «داده‌های تابلویی» بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد که قیمت نرمال شده کود شیمیایی و دستمزد نرمال شده نیروی کار، بیشترین تأثیررا بر هزینه­ی تولید در هر هکتار پنبه در کشور دارند. به طوری­که هر یک درصد افزایش در قیمت کود شیمیایی و دستمزد نیروی کار به­ترتیب 33/0 و31/0 درصد هزینه تولید در هکتار را افزایش می‌دهند. استان کرمان با 96 درصد بالاترین کارایی و استان یزد با 70 درصد کمترین کارایی هزینه تولید پنبه در کشوررا داشته‌اند. سطح زیر کشت هر استان به­عنوان عامل عدم تجانس،تأثیر معناداری بر کارآیی هزینه نداشته است. استفاده صحیح و منطقی از کودهای شیمیایی و توسعه مکانیزاسیون متناسب با وضعیت هر استان، می‌تواند در کاهش هزینه تولید نقش مهمی داشته باشد.