بررسی ارتباط رشد-آلودگی در چارچوب یک الگوی رشد درونزای تعمیم یافته: یک الگوی کالیبره شده برای اقتصاد ایران

Abstract

هدف اصلی مقاله حاضر کالیبره­کردن یک الگوی رشد درون­زای تعمیم­یافته برای اقتصاد ایران می‌باشد. در بعد نظری یک الگوی رشد تعمیم­یافته، با در نظر گرفتن فرض انتقال تکنولوژی پاک، به اقتصاد باز توسعه داده­ ‌شده­است. با استفاده از نظریه کنترل بهینه، الگو به­صورت تحلیلی حل و مجموعه شرایط لازم برای قرار گرفتن اقتصاد بر روی مسیر رشد وضعیت پایدار استخراج شده­است. بر این اساس شرط پایداری توسعه آن است که همراه با رشد اقتصادی، آلودگی افزایش پیدا نکند. به­منظور آزمون تجربی الگو با استفاده از داده­ها و مقادیر پارامترهای متناظر با اقتصاد ایران، الگو کالیبره شده­است. تأثیر پارامترهای ضریب ریسک­گریزی نسبی، ترجیحات زیست‌محیطی تولید‌کنندگان و ترجیحات زیست‌محیطی مصرف‌کنندگان و انتشار تکنولوژی پاک بر نرخ رشد متغیرهای کلیدی الگو بر روی مسیر وضعیت پایدار (SS) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته­است. نتایج بیانگر آن است که ارتباط بین رشد اقتصادی و آلودگی بر روی مسیر رشد وضعیت پایدار، و از این رو وضعیت توسعه پایدار، بسته به ضریب ریسک گریزی نسبـی، می‌تواند متفاوت ‌باشد. به­طوری­که برای مقادیر کوچک ضریب ریسک­گریزی نسبی (کوچک­تر از یک)، همراه با رشد اقتصادی انتشارآلودگی افزایش می­یابد و برای مقادیر بزرگتر از یک، همراه با افزایش تولید، آلودگی کاهش پیدا می­کند. همچنین، تجزیه و تحلیل حساسیت بیانگر آن است که ترجیحات زیست‌محیطی تولید‌کنندگان و ترجیحات زیست‌محیطی مصرف‌کنندگان به­ترتیب بیشترین تأثیر مثبت و منفی را بر موجودی آلودگی دارند. افزون براین پارامتر انتشار تکنولوژی پاک دارای تأثیر منفی برآلودگی و شدت انتشار آلودگی می­باشد. این نتایج از نقطه­نظر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای دست­یابی به توسعه پایدار حائز اهمیت است.