مدلسازی پایداری خاکدانه ها بعنوان شاخصی از فرسایش پذیری خاک با استفاده از پارامترهای ژئومورفومتریک

Abstract

<strong><span lang="FA" dir="RTL">پایداری خاکدانه‌ها یکی از مهم‌ترین خصوصیات فیزیکی و ساختمانی موثر بر میزان فرسایش پذیری خاک­ و انتقال رسوب می‌باشد. این پژوهش با هدف مدل‌سازی رگرسیونی پایداری خاکدانه‌ها در ارتباط با ویژگی‌های زودیافت خاک و توپوگرافی در حوضه‌ی آبخیز دهدز در شمال شرق استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. به منظور انجام این پژوهش خصوصیات توپوگرافیکی شامل ارتفاع، جهت شیب، سایه زنی، انحناء مسطح، انحناء قائم، انحناء حداکثر، جریان تجمعی، شاخص خیسی توپوگرافیکی و شاخص انتقال رسوب از مدل رقومی ارتفاع (<strong><span>DEM)</span></strong></span><span lang="FA" dir="RTL"> با وضوح مکانی 30 متر استخراج گردیدند. همچنین پارامترهای پایداری خاکدانه‌ها، درصد کربن آلی و بافت خاک در کاربری‌های مرتع و جنگل به روش‌های استاندارد آزمایشگاهی اندازه‌گیری شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بین پارامترهای ژئومورفولوژیکی و پایداری خاکدانه­ها همبستگی معنی‌داری وجود داشت. همچنین نتایج مدل‌سازی بیانگر آن است که مدل‌های رگرسیونی در کاربری‌های مرتع و جنگل منطقه‌ی مورد مطالعه، به ترتیب 75 و 70 درصد از تغییرات مکانی پایداری خاکدانه‌ها را به کمک داده‌های توپوگرافی و ویژگی‌های خاک توجیه می­نمایند. در حالی‌که مدل‌های خوشه‌بندی-رگرسیونی برای خوشه‌ی اول و دوم به ترتیب 77 و 82 درصد از تغییرات مکانی پایداری خاکدانه‌ها را در محدوده‌ی مورد مطالعه تبیین نمودند (</span><span>RMSE</span><span lang="FA" dir="RTL"> خوشه اول و دوم بترتیب93/0 و 62/0 بود). در مجموع نتایج حاصله امکان استفاده از پارامترهای ژئومورفومتری را در برآورد پایداری خاکدانه‌ها تایید می­نماید.</span></strong>