تاثیر برخی مواد اصلاحی آلی و معدنی برکاهش زیست فراهمی و توزیع شکل های شیمیایی سرب و کادمیوم در یک خاک آهکی آلوده به عناصر سنگین

Abstract

<strong>آلودگی منابع آب و خاک به فلزات سنگین، از چالش­های مهم عصر کنونی است؛ به­همین دلیل، آلودگی­زدایی چنین خاک­هایی، پیش­نیاز هرگونه بهره­برداری بهینه از این منابع است. یکی از روش­های مقرون به­صرفه برای پیش­گیری از انتشار فلزات سنگین در منابع آب و خاک، تثبیت و جامدسازی آن­هاست. طی این فرایند، فلزات سنگین در خاک­های آلوده با اصلاح­کننده­هایی همچون مواد آلی و معدنی واکنش داده و با تشکیل موادی کم­محلول یا نامحلول در محیط، به صورتی پایدار باقی­ می­مانند. در این پژوهش، به‌منظور بررسی اثر مواد اصلاحی آلی (بیوچار تهیه شده در دمای 640 و زمان 30 دقیقه از کاه و کلش برنج و بیوچار تهیه شده در دمای 420 و زمان 2 ساعت از کاه و کلش برنج) و معدنی (پومیس، لیکا، زئولیت و بنتونیت) در سه سطح صفر، 1 و 5 درصد وزنی بر عدم تحرک و تثبیت دو فلز کادمیوم و سرب در خاک­های آلوده، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که افزودن مواد اصلاحی به خاک، موجب کاهش غلظت کادمیوم و سرب عصاره­گیری شده با DTPA و EDTA شد. بیشترین کاهش غلظت سرب عصاره­گیری شده با DTPA و EDTA (بخش محلول یا زیست فراهمی) در تیمار سطح 5٪ بیوچار 640 مشاهده شدکه در مقایسه با شاهد، به­ترتیب کاهشی معادل 68 و 2/41 درصد داشتند؛ همچنین بیشترین کاهش غلظت کادمیوم عصاره­گیری شده با DTPA و EDTA به­ترتیب مربوط به تیمارهای سطح 5٪ پومیس و زئولیت بود که به ترتیب 39 و 8/28 درصد نسبت به شاهد کمتر بودند. بیشترین کاهش غلظت سرب و کادمیوم در بخش تبادلی در سطح 5٪ بیوچار 640 مشاهده شد که در مقایسه با شاهد، به ترتیب کاهشی معادل 96/54 و 41 درصد داشتند. کاربرد اصلاح­کننده­ها، اثری معنی­دار بر مقدار کل سرب و کادمیوم خاک نداشتند. بنابراین، تکنیک حاضر، می­تواند به طور مؤثری، زیست فراهمی سرب و کادمیوم را در خاک کاهش دهد که این مساله می­تواند در اصلاح خاک استفاده شود.</strong>