کانی‌شناسی رسی پالئوسول‌های لسی اوایل پلیستوسن و مقایسه آن با خاک‌های لسی مدرن

Abstract

<strong>رسوبات لسی شمال ایران، حاوی اطلاعات ارزشمندی از شرایط اقلیمی و محیطی گذشته منطقه­ می­باشند. مطالعات سن­یابی و رسوب‌شناسی گسترده­ای بر روی لس­های میانی و اواخر پلیستوسن در دهه‌های گذشته صورت گرفته است؛ ولی نیاز به مطالعه­ مقایسه­ای در مورد رسوبات لسی قدیمی­تر، ضروری است. از این رو، این پژوهش با هدف مطالعه کانی­شناسی رسی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی پالئوسول­های لسی اوایل پلیستوسن و مقایسه آن با خاک­های لسی مدرن در مناطق آق­بند، یلی­بدراق و قره­آغاچ استان گلستان انجام شد. پس از بررسی­های کامل گزارش­های خاک­شناسی و تفسیر عکس­های هوایی، در مجموع شش خاک­رخ حفر و مطالعه گردید. پس از مشاهده‌های مقدماتی و صحرایی و تعیین افق‌ها برای هر پروفیل در منطقه، رده‌بندی خاک­ها براساس سیستم­های جهانی خاک صورت گرفت. سپس از هر یک از افق­ها به مقدار کافی نمونه­ خاک برای انجام آزمایش­های فیزیکوشیمیایی و کانی­شناسی رس تهیه گردید. مقایسه نتایج آزمایش­های فیزیکوشیمیایی (نظیر رنگ، درصد آهک، میزان ظرفیت تبادل کاتیونی، نسبت آهن و ...) در خاک­های لسی قدیمی و مقایسه آن با خاک­های لسی مدرن، نشان­دهنده این است که خاک­های لسی قدیمی، چندین مرحله خاک­سازی را گذرانده­اند. یکی از شاخص­های بررسی تغییر اقلیم گذشته در لس­ها، کانی­های رسی است. نتایج کانی‌شناسی رس نشان داد در خاک­های لسی اوایل پلیستوسن، وجود رس­های هوادیده­ای، مانند اسمکتیت در مقادیر بیش‌تر بیانگر شرایط مرطوب­تر و مساعد هوادیدگی در عصر بین یخچالی است و حضور رس­های اولیه و بدون تحول مانند ایلیت و کلریت در خاک­های لسی اواخر پلیستوسن، با اقلیم حال حاضر در منطقه مطابقت داشته، محیط خشک­تر کنونی را تأیید می­نماید.</strong>