اثر مدیریت اراضی بر فرسایش پذیری خاک-مطالعه موردی بخشی از حوزه‏ی آبخیز زاینده رود

Abstract

<strong>هدف از این مطالعه بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر فرسایش‏پذیری خاک در بخشی از حوزه آبخیز زاینده رود بوده است. بدین منظور، برخی از ویژگی‏های خاک شامل توزیع اندازه ذرات خاک، درصد سنگریزه، جرم ویژه ظاهری، نفوذپذیری نیمرخ خاک، کد ساختمان و کد نفوذپذیری، ماده آلی، کربنات کلسیم، میانگین وزنی قطر خاکدانه و مقاومت برشی لایه سطحی خاک اندازه‏گیری گردید. فرسایش‏پذیری خاک با استفاده از یک دستگاه شبیه‏ساز باران جهت اعمال بارندگی با شدت (</strong><strong>mm h^-1</strong><strong>) 30 به مدت 30 دقیقه در پلاتی با مساحت </strong><strong> m²</strong><strong>25/0 و شیب 9% در دو کاربری مرتع و مرتع تخریب شده اندازه‏گیری گردید. تجزیه آماری در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گردید که در آن تاثیر بافت و تغییر کاربری اراضی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد کلاس بافت خاک تاثیر معنی‏داری بر فرسایش‏پذیری خاک در سطح احتمال 5 درصد نداشته و تغییرات فرسایش‏پذیری منطقه تحت تاثیر کاربری اراضی بوده است. میانگین فرسایش‏پذیری خاک در کاربری مرتع 05/0 (</strong><strong>ton h MJ^-1 mm^-1</strong><strong>) و در مرتع تخریب شده 09/0 (</strong><strong>ton h MJ^-1 mm^-1</strong><strong>) به دست آمد. براساس نتایج به دست آمده از توابع انتقالی مربوط به هر کاربری مشاهده شد که ذرات رس و شن درشت (86/0</strong><strong>R²=</strong><strong>) در کاربری مرتع و مقاومت برشی لایه سطحی و کد نفوذپذیری (90/0</strong><strong>R²=</strong><strong>) در کاربری مرتع تخریب شده در سطح 5 درصد نسبت به سایر ویژگی‏های خاک برای توجیه رفتار فرسایش‏پذیری خاک مناسب‏تر می‏باشند.</strong>