نقش ریشه گیاه در انتقال کلرید در خاک تحت شرایط جریان اشباع

Abstract

منافذ درشت ناشی از رشد ریشه گیاه، مسیرهای آبگذری سریعی را برای انتقال آلاینده­ها در نیمرخ خاک فراهم می­کنند. هدف از انجام این پژوهش بررسی کمّی اثر ریشه­ گیاه بر حرکت یون کلرید در شرایط جریان اشباع در خاک بوده است. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. تیمارها شامل ستون­های خاک دست­خورده به ترتیب شاهد (بدون ریشه گیاه)، با ریشه گیاه و با ریشه سه ماه پس از برداشت گیاه ذرت بودند. تعداد 9 ستون خاک با بافت شن لومی تهیّه گردید. منحنی­های رخنه کلرید در حالت اشباع و به روش بار ثابت اندازه­گیری شد. از مدل جریان توده­ای-انتشار (CDE) و مدل روان ساکن (MIM) برنامه کامپیوتری CXTFIT برای شبیه­سازی حرکت کلرید در خاک استفاده شد. نتایج آزمایش­ها نشان داد که تفاوت بین ویژگی­های هیدرولیکی تیمارهای مختلف چشمگیر بود و این تفاوت در سطح 5 درصد معنی­دار بود. تفاوت بین پارامترهای انتقال شامل ضریب انتشار آبی املاح (<em>D</em>) و سرعت جریان منفذی (<em>v</em>) در تیمارهای مختلف در سطح 5 درصد معنی­دار بود. مقدار پارامتر ضریب انتشار آبی در تیمارهای با ریشه گیاه و با ریشه سه ماه پس از برداشت و به ترتیب 65/2 و 71/3 برابر تیمار شاهد بود. سرعت جریان منفذی در تیمارهای با ریشه گیاه و با ریشه سه ماه پس از برداشت به ترتیب 36/1 و 52/1 برابر تیمار شاهد بود. نتایج این پژوهش نشان داد که منافذ درشت ناشی از رشد و باقی ماندن ریشه گیاه ذرت تاثیر معنی­داری بر ویژگی­های هیدرولیکی خاک و انتقال املاح دارد.