تأثیر روش های مختلف خاک‌ورزی بر عملکرد گندم دیم در تناوب با کلزا در شرایط خوزستان

Abstract

این تحقیق به منظور مقایسه روش های مختلف خاک‌ورزی بر عملکرد گندم در تناوب با کلزا و در شرایط دیم به مدت 3 سال (87-84) در شمال خوزستان (شهرستان باغملک) در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تیمار و 4 تکرار اجراء ‌گردید. خاک‌ورزی کلزا با روش مرسوم بوده و تیمارهای آزمایشی گندم شامل: (1) گاوآهن برگردان‌دار + خطی‌کار، (2) گاوآهن قلمی+ خطی‌کار، (3) گاوآهن بدون صفحه برگردان‌دار + خطی‌کار، (4) پنجه‌غازی+ خطی‌کار و (5) بی‌خاک‌ورزی (کشت با خطی‌کار)، و شاخص‌های مورد بررسی شامل درصد مواد آلی، درصد رطوبت وزنی خاک و همچنین عملکرد محصول و دیگر صفات زراعی بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب سه ساله نشان داد که تفاوت بین روش های خاک‌ورزی و نیز اثر متقابل روش خاک‌ورزی و سال از نظر درصد رطوبت‌‌‌ خاک در مراحل مختلف ساقه‌دهی، گل‌‌دهی و پر شدن دانه معنی‌دار نبوده؛ ولی تفاوت سال ها در این شاخص بسیار معنی‌دار بود. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین تیمارهای خاک‌ورزی از نظر درصد مواد آلی در عمق‌های مختلف و در انتهای اجرای طرح وجود ندارد. همچنین نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد روش های خاک‌ورزی در شاخص برداشت، اختلاف بسیار معنی‌دار و در عملکرد بیولوژیک اختلاف معنی‌داری داشتند؛ اما در عملکرد دانه و سایر صفات زراعی دیگر اختلاف روش های خاک‌ورزی معنی‌دار نبود. بنابراین نتایج نهایی دال بر عدم تاثیر روش های خاک‌ورزی بر عملکرد گندم است. بر این اساس در شرایط منطقه و در تناوب گندم کلزا، روش های خاک‌ورزی حفاظتی مورد توصیه می‌باشد. از نظر شاخص برداشت پنجه‌غازی با 43 درصد بالاترین و بی‌خاک‌ورزی با 36 درصد کمترین بود. همچنین گاوآهن برگردان‌دار با 5263 و پنجه‌غازی با 3718 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر عملکرد بیولوژیک را داشتند.