مقتضیات اخلاقی تقوا در آیینه‌ی قرآن و سنّت

Abstract

«مقتضیات تقوا در آیینه‌ی قرآن و سنّت» عنوانی جهت دستیابی به مفهوم تقوا، وعوامل دستیابی به تقوا از دیدگاه قرآن و سنّت است. تقوا از «وقایه» گرفته شده و در لغت، به معنای نهایت خویشتن‌داری و در عرف، بازداشتن نفس از آن چیزی است که در آخرت برای انسان زیان دارد، و محصورکردن آن به چیزهایی است که برای او مفید است. مقتضیات، یعنی همان عوامل پیدایش تقوا، در دو زیر شاخه‌ی اصلی: اخلاقی و فقهی، بررسی گردیده‌اند. مقتضیات اخلاقی پیدایش تقوا نیز در دو مجموعه‌ی اخلاقیات فردی همچون: الگوپذیری، مخالفت با هوای نفس، شناخت و معرفت، صداقت، اطاعت اوامر الهی، عبادت و بندگی، خردورزی، یاد خدا، آیات الهی، هدایت الهی، یقین، توبه، صبر و تواضع، و مجموعه‌ی اخلاقیات اجتماعی همچون: عدالت، خدمت به مردم، وحدت، وفای به عهد، موعظه، عفّت و پاکدامنی، احسان وکنترل زبان آمده‌اند. در مقتضیات فقهی نیز عواملی چون: بر پاداشتن نماز، روزه‌داری، حجّ، جهاد و قصاص بررسی شده‌اند.