تجزیه و تحلیل و بهینه‌سازی انرژی مصرفی در تولید گندم آبی به روش تحلیل پوششی داده‌ها (مطالعۀ موردی استان البرز)

Abstract

<strong>هدف از این مطالعه، بررسی الگوی مصرف انرژی، کارایی مزارع گندم، مشخص کردن مزارع کارا و تعیین میزان بهینۀ انرژی مصرفی در تولید گندم آبی استان البرز با استفاده از تکنیک ناپارامتری تحلیل پوششی داده‌ها </strong><strong>(DEA)</strong><strong> است. اطلاعات مورد نیاز تحقیق با تکمیل پرسشنامه با مصاحبۀ حضوری و مطالعات اسنادی در سال 1397 جمع‌آوری شد. این مطالعه بر پایه دو خروجی (گندم و کاه) و هشت ورودی اجرا و داده‌های مورد نیاز آن از بیست مزرعه گندم استان البرز جمع‌آوری شد. کل انرژی مصرفی و ستانده در تولید گندم آبی این استان به ­ازای هر هکتار به ترتیب 84/45458 و 28/162169 مگاژول محاسبه شد. شاخص کارایی انرژی، بهره‌وری انرژی و افزودۀ خالص انرژی به ترتیب 57/3، 27/0 کیلوگرم بر مگاژول و 44/116710 مگاژول بر هکتار به دست آمد. بیشترین مقدار مصرف انرژی (06/43 درصد از کل انرژی مصرفی در تولید گندم­) در کود شیمیایی دیده ­شده است. مثبت بودن افزودۀ خالص انرژی نشان می­دهد که تولید گندم آبی در استان البرز توجیه‌پذیر است. در رویکرد بازده به مقیاس ثابت و بازده به مقیاس متغیر به ترتیب 4 و 10 مزرعه گندم کارا تشخیص داده­ شدند. متوسط کارایی فنی، کارایی فنی خالص و کارایی مقیاس مزارع به ترتیب 893/0، 990/0 و 901/0 محاسبه شد. مقدار صرفه</strong>‌<strong>جویی انرژی در تولید گندم آبی استان 51/3 درصد به دست آمد و نشان می‌دهد با توجه به توصیه‌های این مطالعه و با حفظ سطح فعلی عملکرد محصول گندم، می</strong>‌<strong>توان به‌طور متوسط 62/1610 مگاژول به­ازای هر هکتار زمین زیر کشت گندم در مصرف انرژی صرفه</strong>‌<strong>جویی کرد. </strong>