تأثیر روش های خاک ورزی بر مصرف انرژی و عملکرد گندم آبی در منطقه اراک

Abstract

اجرای روش­های کم­خاک­ورزی و بی­خاک­ورزی علاوه بر اینکه باعث افزایش حاصلخیزی خاک می­شود، کاهش مصرف انرژی و هزینۀ تولید را در زراعت گندم به­دنبال دارد. به‌منظور بررسی مقدار انرژی نهاده و ستانده، شاخص­های انرژی و عملکرد گندم در روش­های مختلف خاک­ورزی حفاظتی در کشت گندم آبی، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی طی دو سال زراعی 92 - 91 و 93- 92 اجرا شد. فاکتور_­های اصلی آزمایش عبارت بودند از: 1) گاوآهن برگرداندار+ دیسک (روش مرسوم)، 2) کم خاک‌ورزی با چیزل پکر، 3) کم خاک‌ورزی با گاو آهن مرکب و 4) بدون خاک‌ورزی. در قطعه زمین آزمایشی تناوب ذرت- گندم اجرا شد. عملکرد بیولوژیکی و دانه، میزان مصرف سوخت، مقدار انرژی نهاده­های به­کار گرفته شده، انرژی ستانده و شاخص­های انرژی، اندازه­گیری شد. نتایج بررسی­ها نشان می­دهد که روش خاک­ورزی اثر معنی­داری بر عملکرد دانۀ گندم در سطح 5 درصد ندارد. مصرف سوخت در تیمارهای 1،2، 3 و 4 به­ترتیب عبارت بودند از: 46/80، 46/31، 33 و 5/14 لیتر بر هکتار. بیشترین و کمترین بهره­وری انرژی با 075/0 و 062/0 کیلوگرم محصول به­ازای مصرف هر مگاژول انرژی به­ترتیب در تیمارهای کشت مستقیم و روش مرسوم دیده می­شود. مصرف انرژی در تیمارهای مرسوم، چیزل پکر، گاو آهن مرکب و بی­خاک­ورزی به­ترتیب 57670، 50849، 50949 و 47609مگاژول در هر هکتار به‌دست‌ آمده است. بهترین گزینه از نظر شاخص­های انرژی روش کشت مستقیم است.