ارزیابی اثرات استرس‌های ناشی از آمونیاک روی فاکتورهای خونی، فاکتورهای استرس و بافت آبشش ماهی سوروم (Heros severus Heckel, 1840)

Abstract

افزایش آمونیاک آب می‌تواند به‌عنوان یک عامل استرس‌زای شیمیایی باعث پاسخ‌های فیزیولوژیک غیراختصاصی در ماهی گردد. این بررسی با هدف تعیین مقدار مجاز آمونیاک و تاثیر آن بر شاخص‌های خونی، شاخص استرس و بافت آبشش ماهی سوروم (Heros severus) انجام شد. برای این‌منظور یک گروه شاهد و پنج تیمار آمونیاک (1/0، 2/0، 4/0، 8/0 و2/1 میلی‌گرم در لیتر) در سه تکرار انتخاب شدند. 180 قطعه ماهی به‌مدت 12 ساعت در مخازن 50 لیتری حاوی مقادیر مختلف آمونیاک قرار گرفتند. پس از خونگیری از ماهیان، فاکتورهای خونی و شاخص‌های استرس اندازه‌گیری شدند. همچنین از بافت آبشش ماهیان نمونه‌برداری و بافت شناسی بعمل آمد. نتایج نشان داد که گلبول سفید در تیمار 3 به اوج خود رسید (p<0.05). کمترین گلبول قرمز خون در تیمار 5 دیده شد (p<0.05). علیرغم افزایش آمونیاک مقادیر هموگلوبین، هماتوکریت، MCV، MCH، MCHC، مونوسیت و ائوزینوفیل فاقد اختلاف معنی‌دار آماری بودند (p>0.05). کورتیزول در دو تیمار اول افزایش یافت اما در سه تیمار بعدی کاهش یافت و گلوکز نیز در تیمار اول به کمترین مقدار رسید و در سایر تیمارها افزایش قابل توجهی نشان داد (p<0.05). بیشترین آسیب بافتی در تیمار 5 با عوارضی مانند هایپرتروفی سلول‌های اپیتلیوم لاملا، چسبندگی لاملاها، جدا شدن و برآمدگی اپیتلیوم لاملا، نکروز شدید در اپیتلیوم لاملا و فیلامنت و نکروز و تخریب دستگاه پیلار مشاهده شد. بنابراین بهتر است مقدار آمونیاک موجود در آب جهت پرورش ماهی سوروم از مقدار 1/0 میلی‌گرم بر لیتر تجاوز ننماید.