باز نگری و مبانی آن در قانون اساسی افغانستان

Abstract

بازنگری در قانون اساسی به معنی اعمال تعدیل، اصلاحات و یا تغییر در یک یا چند اصل از اصول و مواد آن، یکی از مباحث بسیار مهم در مورد قانون اساسی می باشد و کارکردهای مختلفی دارد، گاهی برای حل معضلات و برون رفت از بن بست ها و موانع قانونی پیش روی یک نظام سیاسی به کار می‌رود و گاهی هم گامی است برای غلبه بر بحران ها و مناقشات سیاسی و رسیدن به آشتی ملی. اما از منظر حقوق اساسی، بازنگری تنها راه حل تعارض میان ثبات و استحکام قانون اساسی و تطبیق و همسازی آن، با تحولات و شرایط متغیر جامعه می باشد، انکار آن ممکن است به شکستن حرمت قانون اساسی، و تغییر آن از طریق کودتا و انقلاب منجر شود، این امر هم به لحاظ حقوقی و هم به لحاظ سیاسی، قابل توجیه است، و قانون گذاران اساسی؛ نیز به این مهم توجه دارند و برای حفظ ثبات و استحکام قواعد قانون اساسی و هم گامی آن با تحولات اجتماعی، مکانیسم بازنگری را در قانون اساسی نوشته با شرایط سخت و تشریفات پیچیده پیش بینی می نماید؛ چنانکه قانون گذار اساسی افغانستان در مورد قانون اساسی مصوب 1382ش این کشور عمل نموده است، و تشریفات سختی را در مورد بازنگری در آن در نظر گرفته است که تقریبا انجام این امر را غیرممکن می سازد. البته، این بازنگری در قانون اساسی زمانی کارکرد خود را خواهد داشت که مبتنی براصولی باشد: اعتقاد بر نقص قانون مصوب توسط افراد بشر، عدم تجاوز مرجع صالح از اختیارات خود، در امر بازنگری، توجه به همگرایی اجتماعی و وحدت ملی، رعایت اصول عقلانی و تأمین منفعت عمومی، توجه به اصول کلی حقوقی و روح حاکم بر قانون اساسی، سازگاری با کلیت قانون اساسی.