ارزیابی روند تغییرات پوشش گیاهی در طرح‌های بیابان‌زدایی با استفاده از تکنیک‌های Remote Sensing-GIS

Abstract

براثر فعالیت‌های انسانی و پدیده‌های طبیعی چهره زمین همواره دستخوش تغییر می­شود. ازاین‌رو برای مدیریت بهینه مناطق طبیعی آگاهی از روند و میزان تغییرات پوششی­/کاربری اراضی از ضروریات محسوب می­شود و برآورد این تغییرات از اهمیت بسزایی برخوردار است. بازبینی این تغییرات از طریق تصاویر ماهواره­ای و پیش­بینی و ارزیابی پتانسیل آن‌ها از طریق مدل‌سازی می­تواند به برنامه­ریزان محیط‌زیست و مدیران منابع طبیعی برای تصمیمات آگاهانه­تر کمک کند. در پژوهش حاضر آشکارسازی و ارزیابی کمی روند تغییرات پوشش گیاهی در مناطق تحت طرح های بیابان زدایی شامل شهداد و بم در استان کرمان وگرمسار در استان سمنان در طول یک دوره زمانی 30 ساله طی سه بازه زمانی 1987، 2002 و 2017 میلادی انجام گرفت. بدین منظور نقشه­های شاخص پوشش گیاهی NDVI و کاربری اراضی با استفاده از تصاویر سنجنده­های +ETM و TM و OLI ماهواره لندست به ترتیب در سه دوره زمانی مربوطه در کلاس‌های اراضی با پوشش گیاهی، فاقد پوشش گیاهی و اراضی کشاورزی به ترتیب با ضریب کاپای 83/0 تا 86/0 برای سال 1987 و ضریب کاپای 91/0 تا 92/0 برای سال 2002 و ضریب کاپای 94/0 تا 95/0 و همچنین دقت کل بین 88 تا 97 به دست آمد. پس از تهیه‌ی نقشه‌های کاربری اراضی در سال‌های مختلف، پایش تغییرات کاربری با روش Change Detection بررسی گردید. نتایج نشان داد با بررسی روند تغییرات صورت گرفته در طی دوره‌های موردمطالعه، اراضی دارای پوشش گیاهی در این سه منطقه روند افزایشی داشته و در مقابل اراضی بدون پوشش به‌مرور به اراضی با پوشش گیاهی تبدیل گشته‌اند. همچنین اراضی کشاورزی در این مناطق در طی این سه دوره روند افزایشی داشته‌اند. درنهایت صرفه اقتصادی طرح‌های اجراشده در مناطق موردمطالعه محاسبه و مورد ارزیابی قرار گرفت.