تاثیر توپ‌های شناور برکاهش میزان تبخیر از منابع آبی روباز (مطالعه موردی: سد رسوبگیر معدن مس سرچشمه)

Abstract

تبخیر از جمله مهم‌ترین تلفات محسوس از سطوح آبی به­خصوص مناطق بیابانی است که بشر کمترین دخالت را در آن دارد و اقلیم مهم‌ترین شاخص میزان این تلفات در مناطق مختلف به­شمار می­رود. تاکنون راهکارهای مختلفی جهت کاهش میزان تبخیر ارائه گردیده است. در پژوهش حاضر که با هدف کاهش میزان تبخیر از سد رسوب­گیر و سطوح آبی روباز مجتمع مس سرچشمه انجام گرفت، سعی شده تا برای اولین بارکارایی سه نوع توپ به‌عنوان پوشش­های کاهنده تبخیر بررسی گردد. توپ­های مورداستفاده که در مکانیسم عمل، اندازه و جنس، متفاوت هستند، شامل دو نوع توپ تک روزنه و چند روزنه از جنس پلی­اتیلن با قطر 8 سانتیمتر و یک نوع توپ­ریز با قطر یک سانتیمتر و از جنس پلی‌پروپیلن می­باشد. به‌منظور بررسی عملکرد این پوشش­ها در کاهش تبخیر، مخازن کوچک یک مترمربعی در مجاورت سد رسوب‌گیر سرچشمه احداث و کارایی پوشش­های نامبرده با دو تکرار به مدت یک ماه از 15/01/95 تا 14/02/95 بررسی شدند. بر اساس آزمون مقایسه میانگین توکی و دانکن سه نمونه توپ به لحاظ تغییرات میزان تبخیر و دما با شاهد اختلاف معنی­داری در سطح 5 درصد داشتند. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد توپ­های تک­روزنه با کارایی 1/65 % بیشترین سهم را در کاهش تبخیر داشتند در حالی­که توپ­های چند­روزنه و توپ­های ریز با کارایی 1/65 % و 8/38 % در اولویت­های بعدی قرار گرفتند. درنهایت توپ­های تک­روزنه به دلیل زبری مناسب در سطح و ثابت ماندن درصد فضاهای خالی در طول زمان، به‌عنوان بهترین نوع پوشش کاهنده تبخیر در پژوهش حاضر شناسایی گردیدند.