رابطه سرمایه اجتماعی در هر یک از شیوه‌های بهره‌برداری از مراتع و مشارکت در اجرای طرح‌های مرتعداری (مطالعه موردی: مراتع قشلاقی استان سمنان)

Abstract

سرمایه اجتماعی یکی از مفاهیم مهم در جامعه شناسی است که وجود آن برای همبستگی اجتماعی و رسیدن به اهداف توسعه پایدار ضروری است. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان مشارکت بهره‌برداران در اجرای طرح‌های مرتع‌داری در هر یک از شیوه‌های بهره‌برداری از مراتع است. جامعه آماری تحقیق بر اساس پروانه چرایی به سه گروه تک پروانه به نام بهره‌بردار (افراز)، پروانه به‌نام شخص به‌عنوان نماینده بیش از 2 بهره‌بردار (مشاع) و پروانه به‌ نام شورای روستا تقسیم‌بندی شد. نمونه‌گیری با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی شده تصادفی با تخصیص متناسب انجام شد. به‌منظور گردآوری داده‌های مورد نیاز از پرسشنامه و مصاحبه (93 نفر از بهره‌برداران مراتع) انجام شد. وجود رابطه معنی‌دار بین هریک از مولفه‌های سرمایه اجتماعی با مشارکت بهره‌برداران در اجرای طرح‌های مرتع‌داری دارد (05/0>P). نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد بین سرمایه اجتماعی بر حسب شیوه بهره‌برداری از مراتع در منطقه مورد مطالعه اختلاف معنی‌دار وجود دارد (05/0>P). شاخص سرمایه اجتماعی در مراتع مورد بررسی نشان داد شیوه بهره‌برداری افرازی دارای بیشترین سرمایه اجتماعی برای اجرای طرح‌های مرتع‌داری است. به‌نظر می‌رسد تقویت مولفه‌های سرمایه اجتماعی در بین بهره‌برداران (به ویژه تقویت اعتماد در روابط فردی، اعتماد نهادی و امنیت اجتماعی) زمینه همکاری بهره‌برداران و مشارکت آن‌ها را در اجرای طرح‌های مرتع‌داری بیشتر خواهد کرد.