بررسی خشکسالی و تأثیر آن بر فنولوژی در دو گونه بوته‌ای مهم در مراتع استپی (مطالعه موردی: مراتع ندوشن، شهرستان اشکذر)

Abstract

ویژگی­های فنولوژی گونه‌های گیاهی مهم مرتعی به عنوان یکی از ابزار مدیریت مرتع به شمار می­رود. بررسی مراحل فنولوژیکی دو گونه گیاهی Artemisia sieberi وEurotia ceratoides در مراتع استپی ندوشن یزد طی دوره چهار ساله (1389-1386) هدف اصلی این پژوهش است. در آغاز اجرای پژوهش درون قرق سایت تحت مطالعه برای هر گونه گیاهی 10 پایه مشخص گردید و در مراحل اجرای پژوهش از این پایه‌ها آماربرداری شد. اطلاعات مربوط به مراحل فنولوژی هر گونه در مقاطع زمانی 15 روزه در مرحله رویشی و 7 روزه در مرحله زایشی اندازه‏‏گیری شد. بر اساس نتایج حاصله، رویش گونه Artemisia sieberi طی دوره مورد مطالعه از دهه سوم بهمن ماه آغاز و زمان گل‌دهی از دهه دوم تا سوم مهرماه انجام می­شود. دوره شیری شدن بذر حداقل تا اواخر آبان ادامه می­یابد. حداکثر ارتفاع تاج پوشش در دوره مطالعه شده در سال مرطوب 1386 برابر 50 سانتیمتر است که با مقدار حداقل به میزان 36 سانتیمتر در سال بسیار خشک 1387، دارای تفاوت معنی­دار است. اما بین مقادیر حداکثر و حداقل قطر تاج پوشش این گونه به ترتیب در سال مرطوب (1386) و بسیار خشک (1378) با اندازه‌های 67 و 56 سانتیمتر تفاوت معنی­داری دیده نمی‌شود (P ≤ 0.05). رویش گونه Eurotia ceratoides از دهه دوم بهمن ماه آغاز، یعنی حداکثر 10 روز زودتر از Artemisia sieberi در عرصه ظاهر شده و در مجموع دمای کمتری برای سبز شدن نیاز دارد. زمان گل‌دهی این گیاه از دهه دوم اردیبهشت ماه تا دهه اول خرداد ماه رخ می­دهد. بذردهی این گونه در دهه سوم خرداد ماه تا دهه دوم تیر ماه است. حداکثر قطر و ارتفاع تاج پوشش گیاه متعلق به سال مساعد (1386) و به ترتیب برابر 56 و 42 سانتیمتر و حداقل آن در سال خشک (1387) با مقادیر 57 و 37 سانتیمتر بروز یافته که بین آن‌ها نیز تفاوت معنی­داری دیده نمی‌شود (P ≤ 0.05).