بررسی اثرات توسعه کشاورزی و بهره برداری از منابع آب زیرزمینی در بیابان زایی منطقه طشک (استان فارس)

Abstract

بخش وسیعی از کشور ایران را نواحی اقلیمی خشک و نیمه­خشک در بر می­گیرد. در این مناطق به دلیل کمبود بارندگی، کشاورزی متکی به آب­های زیر­زمینی و آبیاری است. بهره­برداری بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و روش­های نادرست آبیاری می­تواند پیامد­های منفی از جمله افت سفره­های زیر زمینی و تخریب کیفی منابع آب و شوری­زایی را به­ دنبال داشته باشد. هدف اصلی این تحقیق تعیین شدت بیابان­زایی ناشی از تخریب منابع آب و کشاورزی، در اراضی منطقه طشک در استان فارس می­باشد. در نمونه­برداری معیارها و شاخص­های مورد بررسی به روش آماری طبقه­بندی تصادفی، در رخساره­های تحت امر کشاورزی استفاده شد. روش امتیاز­دهی و ارزیابی شاخص­های بیابان­زایی در تحقیق حاضر مدل ایرانی IMDPA می­باشد، سپس با محاسبه میانگین هندسی امتیازها در محیط نرم­افزاریArc GIS نقشه­های وضعیت فعلی بیابان­زایی مربوط به هر شاخص و معیار تهیه شد. در پایان با تلفیق لایه­ها و نقشه­ها، نقشه نهایی شدت بیابان­زایی و کلاس مربوطه تعیین گردید. نتایج نشان داد که ارزش عددی وضعیت فعلی بیابان­زایی برای کل منطقه بر اساس دو معیار مورد بررسی در حدود 61/2 می­باشد که بر اساس جدول طبقه­بندی شدت بیابان­زایی، شدید برآورد گردید. از میان دو معیارمورد بررسی، معیار آب با متوسط وزنی 92/2 تأثیر بیشتری نسبت به توسعه کشاورزی با میانگین وزنی 4/2 در بیابان­زایی منطقه دارد.