واکاوی کیفیت‌های محیطی تأثیرگذار در طراحی فضاهای مدیریت‌نشده زیرپل‌های شهری

Abstract

امروزه کیفیت فضاهای شهری از مهم‌ترین دغدغه‌های طراحی محیطی می‌باشد. این مطالعه با هدف ارائه ترجیحات محیطی استفاده‌کنندگان از فضاهای شهری زیرپل‌های شهری انجام شده است تا متضمن دست‌یابی به مدل مناسب در جهت طراحی این گونه فضاها باشد. این پژوهش با دو روش کیفی و کمی انجام شده است. در مرحله اول به جهت بررسی ترجیحات محیطی شهروندان، بر اساس تکنیک کیوسورت1 و مصاحبه عمیق، نظرات 50 نفر از استفاده‌کنندگان فضاهای شهری برای فضاهای رهاشده زیرپل‌های شهری بررسی و در نهایت انگاره‌های محیطی موثر در طراحی فضاهای زیرپل‌های شهری استخراج شد. در مرحله دوم انگاره‌های محیطی حاصل از مرحله اول مطالعه با حضور 144 نفر از فارغ‌التحصیلان معماری، معماری منظر و طراحی شهری با استفاده از ابزار پرسشنامه به روش نمونه‌گیری تصادفی مورد بررسی قرار گرفته شد. سپس پایایی و روایی پرسشنامه بررسی و در نهایت بعد از جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از روش تحلیل عامل تأییدی2، مدل این پژوهش در نرم‌افزار SPSS و Lisrel تولید شده است. نتایج حاکی از آن است که ترجیحات محیطی شهروندان در طراحی فضاهای زیرپل‌های شهری عبارت‌اند از: ایمنی و امنیت، انسجام کالبدی، رویت‌پذیری، سرزندگی، غنای حسی، احساس تعلق، آسایش اقلیمی. همچنین این مطالعه نشان می‌دهد که شناخت و درک نیازهای استفاده‌کنندگان از فضا به پاسخگویی بهتر محیط برای درک و تجربه فضاهای با کیفیت‌تر کمک به‌سزایی خواهد نمود و چارچوب‌های نظری لازم را در اختیار طراحان محیطی به ویژه معماران و طراحان شهری قرار خواهد داد.