مدل‌یابی تبیینی عوامل محیطی مؤثر بر شکل‌گیری حس دلبستگی به دانشگاه، مورد مطالعاتی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

Abstract

دلبستگی به مکان یکی از سطوح رابطه فرد با مکان بوده و در محیط دانشگاهی با تأثیر بر رفتار دانشجویان و کنترل الگوهای رفتاری منفی، منجر به بهبود عملکرد رفتاری و علمی آن‌ها می‌‌شود. این درحالی است که عوامل محیطی مؤثر بر این حس به نوع عملکرد مکان بستگی دارد و شناخت این عوامل به‌طور خاص در مورد فضاهای دانشگاهی، علاوه بر کمک به ارتقاء کیفیت طراحی فضاهای آموزشی، مسئولان دانشگاه‌ها را نیز در نیل به یکی از اهداف اساسی خود یعنی ارتقاء سطح علمی دانشگاه یاری می‌رساند. از این‌رو در مقاله پیش‌رو با هدف شناسایی این عوامل در محیط دانشگاه به روش همبستگی، ابتدا دلبستگی به مکان و ابعاد آن با توجه به ادبیات موجود در این زمینه تبیین شد و عوامل مؤثر مفروض در ایجاد آن در سه بعد عملکردی، کالبدی و اجتماعی به‌طور خاص در مورد فضاهای دانشگاهی، به‌‌صورت مدل نظری پژوهش ارائه شد. سپس به‌منظور آزمون مدل، ۳۷۳ دانشجو از دانشکده‌های فنی- ‌مهندسی، هنر‌- معماری و علوم ‌پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب به روش خوشه‌ای‌-‌ تصادفی انتخاب شده و پرسشنامه‌هایی محقق‌ساخته در میان آن‌ها توزیع شد. پس از تأیید روایی و پایایی ابزار اندازه‌گیری با شاخص‌های برازش و آلفای کرونباخ، داده‌های گردآوری‌شده به این طریق، توسط نرم‌افزار SPSS به روش تحلیل مسیر بررسی شدند و میزان تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم هر یک از عوامل مفروض بر حس دلبستگی به دانشگاه تعیین شد. نتایج این بررسی نشان داد از میان عوامل محیطی مصنوع دانشگاه، متناسب بودن ابعاد فضاها با عملکرد و تعداد کاربران آن، بیشترین تأثیر را بر حس دلبستگی دانشجو به دانشگاه دارد. هم چنین توجه به رنگ به کار رفته در فضاها و شرایط آسایش حرارتی در ساختمان به واسطه تأثیر بر عملکرد کادر اداری و تعاملات دانشجویان با یکدیگر، به طور غیرمستقیم منجر به بهبود کیفیت رابطه دانشجو با محیط دانشگاه می‌‌شود.