مقایسه تطبیقی راندمان عملکردی پیکره‌بندی فضاها در سه نظام خانه با پیمون بزرگ، پیمون کوچک و خرده پیمون با استفاده از روش چیدمان فضا

Abstract

از میان فضاهایی که انسان در آن حضور می‌یابد، خانه مکانی است که آدمی به طور روزمره از آن تأثیر می‌گیرد و برآن تأثیر می‌گذارد. هرکدام از فضاهای مختلف خانه دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که عوامل مختلفی از قبیل عوامل اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی و غیره در شکل‌دهی به آن‌ها نقش دارند. استقرار این فضاها در کنار یکدیگر، نظام‌های فضایی متفاوتی را ایجاد می‌کند که منجر به شکل‌گیری گونه‌های مختلف در این نوع معماری می‌شود و علاوه بر تفاوت‌های شکلی، الگوهای مختلف استفاده از آن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و مقایسه میزان راندمان عملکردی خانه در سه الگوی خانه با نظام‌های پیمون بزرگ، کوچک و خرده پیمون با استفاده از روابط ریاضی نحو‌فضا می‌باشد. به همین منظور نه خانه سنتی در سه نظام فضایی مذکور از سه شهر کاشان، اصفهان و یزد به عنوان موردهای مطالعاتی انتخاب شد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی_ تحلیلی است و نوع استدلال به کار گرفته شده به‌صورت استنتاجی و از نوع قیاسی است. داده‌های اولیه از طریق ترسیم گراف‌های مربوط به هرکدام از پلان‌های خانه‌های مورد مطالعه استخراج و سپس این داده‌ها در روابط ریاضی چیدمان فضایی به کار گرفته شد. از این طریق بر اساس شاخص‌های «ارزش فضایی»، «عمق میانگین فضا» و «ادغام نسبی»، راندمان عملکردی هر یک از الگوهای مذکور استخراج شد. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که خانه با پیمون بزرگ دارای بیشترین ارزش فضایی، بیشترین میزان عمق و بیشترین میزان ادغام نسبی است که در نهایت منجر به افزایش راندمان عملکردی این الگوی خانه نسبت به دو الگوی پیمون کوچک و خرده پیمون شده است. همچنین بررسی عامل تفاوت فضا در نه الگوی مورد بررسی نشان از وجود شباهت در پیکره‌بندی و سازمان فضایی خانه‌های کاشان و اصفهان و تفاوت این‌دو نسبت به خانه‌های یزد دارد.