تحلیل ارجحیت الگوهای درونگرا در معماری ابنیه مسکونی با استناد به ادبیات قرآنی

Abstract

یکی از مسائل مهم در معماری ابنیه مسکونی، الگوی کالبدی این نوع ابنیه است که در یک دسته‌بندی کلی می‌توان به دو الگوی درونگرا و برونگرا در این خصوص اشاره نمود. به‌رغم تداوم الگوهای درونگرا در معماری سنتی ایران، به‌دلیل مسائل مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و غیره، کاربست الگوهای برونگرا در مسکن معاصر ایرانی کاملاً مرسوم شده است و طی دهه‌های اخیر، امکان استفاده از الگوهای درونگرا در معماری ابنیه مسکونی کاملاً محدود شده است. طی این پژوهش با استناد به ادبیات قرآنی، مسئله ارجحیت الگوهای درونگرا بر برونگرا برای کاربست در ابنیه مسکونی پی‌جویی شده است. شالوده نظری این پژوهش مبتنی بر آیه 80 سوره نحل می‌باشد که به سَکَن (آرامش) در خانه تصریح کرده است. با پی‌جویی کلید واژه «سَکَن» در سایر آیات قرآن کریم، دو موضوع فرازمانی و مشابه دیگر به لحاظ قابلیت آرامش‌بخشی در قرآن کشف شد که عبارت‌اند از: «شب» و «همسر». در این پژوهش با تطبیق آیات مربوط به این سه‌گانه (خانه، شب و همسر) با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، از وجه اشتراک این سه در قابلیت آرامش‌بخشی رمزگشایی شده است. طبق تحلیل ارائه شده، به جزء موضوع آرامش‌بخشی، تنها وجه اشتراک مورد تصریح برای دو عنوان «شب: لیل» و «همسر: زوج یا زوجه» در ادبیات قرآنی، ویژگی پوشانندگی این دو موضوع است که در قرآن کریم با واژه «لباس: پوشش» از آن یاد شده است. در نهایت با استناد به این وجه اشتراک طی روش استدلال منطقی، ارجحیت کاربست الگوهای درونگرا در ابنیه مسکونی استنتاج شده است.