شناسایی عوامل و نیروهای مؤثر در شکل‌گیری، محتوا و ماهیت میدانچه‌های محلی در بافت تاریخی شهر نائین

Abstract

محتوای غنی فضاهای شهری سنتی و تاریخی در ایران، زمینه مناسبی را جهت بازآموزی در ابعاد مختلف طراحی شهری فراهم می‌آورد. مبتنی بر تحول تدریجی و متناسب با زمان مفاهیم و روش‌های تحلیلی، در دانش طراحی شهری، می‌توان ابعاد نهفته در طراحی شهرهای کهن ایران را جستجو کرد. با تکیه بر این موضوع، بافت تاریخی شهر نائین و میدانچه‌های آن، به‌عنوان یکی از نمونه‌های ارزشمند و پابرجای طراحی شهری در مرکز ایران، می‌تواند نمونه موردی مناسبی را جهت شناسایی عوامل و نیروهای مؤثر در شک‌ل‌گیری، محتوا و ماهیت میدانچه‌های محلی ارائه دهد. این فضاها بستر زندگی اجتماعی هم‌محله‌ای‌ها و مکان تجلی باورهای فرهنگی و مذهبی آن‌ها بوده و هستند. روش پژوهش مبتنی بر تحقیق تفسیری- تاریخی، تحلیل محتوا و نوعی پدیدارشناسی فضای شهری است. برای دستیابی به اهداف این پژوهش ابتدا عوامل و نیروهای مؤثر در قالب مؤلفه‌های اصلی فضایی تعیین و سپس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ضمن تاثیر متقابل مؤلفه‌های مؤثر در این فضاها، مؤلفه آداب و رسوم و ارزش‌های اجتماعی دارای نقش محوری‌تری بوده است، به نحوی که تأثیر بارز آن را می‌توان بر روی سایر عوامل مشاهده کرد. همچنین به‌دلیل خصلت پایدار ارزش‌های اجتماعی، این فضاها همچنان عملکرد گذشته خود را حفظ کرده و به‌عنوان قلب تپنده نایین و یکی از مهمترین فضاهای شهری آن عمل می‌کنند.