ترس از جرم در فضای شهری؛ شناسایی مؤلفه های مکانی اثرگذار بر کنترل ترس و افزایش امنیت اجتماعی بر پایه چارچوب های نظری

Abstract

ترس و نگرانی از جرم و بز هدیدگی یکی از تر سهایی است که بسیاری از ساکنان شهرهای بزرگ امروزه به نوعی با آن درگیرند که کیفیت زندگی و رفتار اجتماعی آنان را تحت الشعاع قرار میدهد. از آنجا که کمبود امنیت و ترس از قربانی شدن، استفاده از قلمرو فضای عمومی و خلق فضاهای شهری موفق را مورد تهدید قرار م یدهد. در این پژوهش برآنیم تا با مطالعه توصیفی چارچوب های نظری ترس در فضاهای شهری، مؤلفه های محیطی زمینه ساز ترس در آ نها را استخراج و شاخص ها و سنجه های اثرگذار بر هر کدام را معرفی نماییم تا عوامل بستری مستعد ایجاد ترس در فضاهای شهری از دریچه هر کدام از نظریه ها آشکار شود. بدین منظور، با استفاده از پرس شنامه و روش آمار توصیفی و به کمک آزمون تخمین (در نمونه آماری 50 نفری از کارشناسان و متخصصین شهر سازی و معماری) در نرم افزار SPSS12، ضمن تقسیم بندی محله ها به دو دسته امن و نا امن، میزان اثرگذاری هر کدام از مؤلفه های مکانی- در سه دسته ساختاری، کارکردی و ادراکی- و شاخص ها و سنجه های آن ها، سنجیده شده است. نتایج، حاکی از اهمیت و تعمیم پذیری برخی از این چارچوب های نظری، در فضاهای شهری ایران است و از ای نرو هدایت راهکارهای کنترلی، پیشگیری و کاهشی را در مسیر هریک از این چارچوب های نظری مسجل می سازد. بر اساس یافته های این پژوهش، تنوع خرده فرهنگیِ بدون حدومرز می تواند اشتراکات و پیوند اجتماعی را خدشه دار سازد. نگرانی اجتماعی مبنی بر زوال روابط اجتماعی و افول شبکه های پیوند محلی در رده های پایین تر اهمیت قرار دارد. مدل ب ینظمی چندان در فضاهای مورد بررسی اثرگذار نبوده، در حال یکه فرضیه ی آسی بپذیری به عنوان یکی از عمده ترین و اصلی ترین نظریه های حاکم در فضاهای شهری ایران نمایان شده است. مطالعه نظریه کنترل اجتماعی نیاز به نظارت نا محسوس همسایگان و اثرات آن را تأیید نمود ولی در مقابل، عدم مقبولیت کنترل رسمی شاخص از جانب پلیس و نیروی انتظامی را نشان داد.