تحلیلی بر الگوی استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان در شهر تهران و ضرورت‌های مکان‌گزینی در ارتباط با جهانی‌شدن

Abstract

جهانی‌شدن اگرچه در کنار مزیت های اقتصادی، تکنولوژیک و غیره، کاستی‌هایی نیز در ابعاد مختلف دارد، اما در مجموع روندی ناگزیر است. شهرها به عنوان مرکز مدیریت‌جهانی، هم دستخوش تغییرات زیادی در جریان این فرآیند می‌شوند و هم اثرگذاری زیادی بر سرعت و ابعاد جهانی‌شدن دارند. پژوهش پیش‌رو با اهتمام به اثرات فضایی فرآیند جهانی‌شدن و متعاقب آن ضرورت‌های کالبدی- فضایی ساختار بندی مجدد شهری در پیوند با آن، در گام نخست به تحلیل بنیان‌های کالبدی- فضایی جهانی‌شدن و در ادامه با دسته بندی بخش خدماتی دانش بنیان به عنوان کارکردهای اصلی عصر جهانی، به بررسی و تحلیل شاخص‌ها در مورد تهران پرداخته است. در این راستا پژوهش در دو گام طراحی شده‌است. گام اول وضعیت توزیع خدمات برتر(APS)، شکل استقرار و گام دوم، بررسی شاخص‌های مکان‌گزینی و تطبیق وضعیت برخورداری کالبدی – فضایی این شاخص‌ها نسبت به شهرهای جهانی انجام شده است. محدوده مورد مطالعه، شهر تهران در درون محدوده شهری و جامعه آماری، در حدود هفت هزار شرکت ارائه دهنده خدمات برتر به تفکیک 7 دسته شرکتی می‌باشد. نتایج پژوهش در بخش نخست نشان از استقرار تک هسته‌ای و متمرکز این کارکردها داشته و در بخش دوم بیانگر بیشترین اثرگذاری دسترسی به خدمات مکمل (کارکردهای اداری و در کارکردهای خدمات برتر) در پیکربندی کالبدی کارکردهای این بخش، بوده است. همچنین به دنبال این شاخص، شرکت‌های خدمات برتر عمدتاً در مناطقی استقرار یافته اند که کیفیت زندگی و هویت اجتماعی مکان در سطح بالایی بوده است. علی رغم این شکل استقرار، پیکربندی کارکردهای خدمات برتر در شهر تهران منطبق بر ضرورت‌های بازساخت در ارتباط با جهانی‌شدن نیست. تأکید بر بسترسازی فضای شهری به عنوان بخشی از ضرورت‌های اثرگذاری شهر در فرآیند جهانی شدن به عنوان بیانیه این پژوهش در پایان مطرح شده است.