ارزیابی منابع تأثیر‌گذار طراحی شهری در ایران بر اساس رویکرد بومی‌سازی

Abstract

بومی‌سازی دانش طراحی شهری همواره یکی از دغدغه‌های متخصصان طراحی شهری در ایران بوده است. وجود محیط‌های ساخته شده بر اساس فرهنگی متفاوت از کشورهای تولیدکننده دانش، لزوم بومی‌سازی را پررنگ‌تر کرده است. بومی‌سازی دانش به دو گونه پاسخگویی برای شرایط خاص بومی و تولید دانش بومی مطرح شده است. توجه به مسائل خاص بومی و ارائه روش‌های یکسان برای آن‌ها گونه متداول‌تری است، اما با وجود تلاش برای تولید دانش بومی مسأله‌ای که نادیده گرفته شده است که ارزیابی میزان موفقیت آن است. پیش‌فرض مقاله حاضر بر این است که بر پایه نظریه‌های بومی، بهتر و آسان‌تر می‌توان به محیطی موفق و متناسب با بستر فیزیکی و فرهنگی دست یافت. بنابراین با ارزیابی تلاش‌هایی که تاکنون صورت گرفته، موفقیت گام‌های بعدی در ایجاد نظریه بومی و در پی آن ایجاد محیطی خوب تسهیل خواهد شد. بر اساس اهداف کلی دانش طراحی شهری و خصوصیات زمینه‌ای پنج معیار اصلی ارائه شده است. داشتن روش به منظور بازنگری و اعتبار سنجی، تحقق پذیری به معنای عملیاتی بودن، درس گرفتن از تجربیات به مسائل خاص شهرهای ایرانی و اهمیت‌دادن به ارزش‌های فرهنگی و بومی معیارهای اصلی برای ارزیابی بومی‌سازی دانش طراحی شهری در نظرگرفته شده است. نتایج تحقیق انجام شده نشان می‌دهد که در میان کتاب‌های طراحی شهری در ایران، برخلاف توجه به مفاهیم بومی، روش معینی برای حصول به این اهداف ارائه نشده است. از طرف دیگر رابطه این نظریه‌ها با تجربیات گذشته دارای ضعف ساختاری است که در نتیجه تجربیاتی که بر اساس همین نظریه‌ها در آینده به دست می‌آیند هم امکان بازنگری و بهبود در راستای ایجاد محیطی مطلوب را فراهم نمی‌کنند. در نهایت نیز در بخش نتیجه‌گیری به ارائه پیشنهاداتی در زمینه چگونگی مطالعات و پژوهش‌های آتی پرداخته می‌شود.