مدل مدیریت خلق مکان و مؤلفه‌های سازنده کیفیت در عرصه عمومی

Abstract

در گذار از شهر مدرن به پسامدرن و تغییر قابل توجه از شهر اتومبیل مدار به شهر پیاده مدار تحولات اساسی در فضاهای شهری به‌وجود آمد. در این راستا مفهوم نوین عرصه عمومی با محتوایی متفاوت به ادبیات حقوق شهروندی افزوده شد. به طوری که کیفیت عرصه‌های عمومی نمود بلوغ جامعه مدنی شهرها قرار گرفت. دستاورد این تحولات نشان داد، ارتقاء بعد کالبدی و عملکردی با وجود آن‌که بسترساز مطلوبیت در عرصه عمومی است، لیکن جهت خلق مکان کافی نمی‌باشد. عرصه‌های عمومی محل تبلور مفاهیمی چون "قابلیت زیست1"، "سرزندگی2 "، "حس مکان3" و شکل‌گیری خاطرات جمعی، رویدادهای اجتماعی و تبادلات اجتماعی است. این مقاله درصدد است تا ضمن بازتعریف مفهوم کیفیت در عرصه عمومی نگاهی نوین به مؤلفه‌های سازنده کیفیت در آن ارائه نموده و به چگونگی تحقق‌پذیری آن در قالب مدیریت مستمر طرح محور بپردازد. نوشتار حاضر که مستخرج از پایان‌نامه می‌باشد، بخشی از دستاورد پژوهشی است که در مروری تطبیقی از نظرات متأخر در این زمینه و در تعامل با رویکردها و نمونه‌های موفق جهان شاخص‌سازی شده است. تجارب نشان داده‌اند که برای ارتقاء کیفیت عرصه‌های توجه به ابعاد یاد شده تنها در مرحله طراحی و مدیریت ابتدایی فضا کافی نیست. چرا که تجلی کیفیت در زمان و مکان متغیر است. تعادل بخشی به آن، نیازمند مدیریتی است که جای جای مکان عمومی چیدمان گونه‌های متفاوت فعالیت متناسب با خواص فیزیکی و بصری مکان بوده و مولد ارزش های متفاوتی از مفاهیم ادارکی مکان در طول زمان باشد. تنها با وجود مدیریت مستمر و طراحی محور در مراحل مختلف ایجاد، تغییر و قابل نگهداری است. به‌طوری‌که حفظ و ارتقاء کیفیت های عرصه های عمومی در ابعاد مختلف تنها در این محتوا محقق می شود.