اصول و معیارهای نورپردازی میدان های شهری؛ ارزیابی کیفی میدان های شهر تهران

Abstract

نورپردازی و روشنایی شهری علاوه بر تأمین قابلیت دید، ایمنی و امنیت، نقشی مهم و کلیدی در ارتقاء عملکرد فضاهای شهری،کیفیت زندگی شبانه، تصویر ذهنی کاربران از فضای شهری در ش بهنگام و هویت بخشی به فضاهای شهری ایفا م یکند. بهره مندی از کلیه مزایایی که نورپردازی فضاهای شهری می تواند برای شهرها و ساکنانش فراهم کند، نیازمند در نظر گرفتن ابعاد متفاوت آن از ابعاد تکنیکی تا زیباشناختی، برنامه ریزی و طراحی شهری است. ضرورت این موضوع در میدان های شهری، بواسطه نقش ویژه آ نها ب هعنوان یکی از اصلی ترین فضاهای جمعی شهر و سازنده هویت اجتماعی و کالبدی آن مطرح می شود. در این پژوهش تلاش شده است که با روش تحقیق توصیفی از طریق بررسی اسناد و مطالعات در این زمینه به راهنمای طراحی روشنایی در این فضاها و چک لیست مورد پژوهشی میدان های شهری دست یافته شود. فرآیند تهیه این راهنما براساس شناخت توقعات موضوعی از میدان های شهری که عبارتند از تعین فضایی، یکپارچگی، سکون و تجم عطلبی و بازتعریف آن ها در قالب سه اصل شناسایی شده زمین هگرایی، طرح تجهیزات روشنایی و رفاه بصری بوده است. در بخش مطالعات موردی، نمون ههایی هدفمند از دو گروه متعارف میدان های منطقه ای و ناحیه ای و با درنظر گرفتن ویژگی های شاخص از نظر کالبدی، اجتماعی و فرهنگی، قدمت و نقش هویتی گزینش شدند که عبارتند از میدان های تجریش، ونک، مادر، صادقیه، هفت تیر، هفت حوض، انقلاب، فردوسی، امام )توپخانه(، بهارستان، محوطه پیاده تئاتر شهر و برج میلاد. ارزیابی روشنایی این میدان ها با روش مطالعا ت میدانی و بر اساس اعطای امتیاز به مؤلفه های اصلی و فرعی چک لیست پیشنهادی و با احتساب اوزان هر یک از مؤلفه های فرعی در دستیابی به مؤلفه اصلی بوده است. بر اساس نتایج حاصل از این بخش، اصل رفاه بصری در میدان های شهری تهران بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داد که نشا ندهنده اولویت این موضوع در طرح روشنایی این فضاها بوده است. کسب امتیازهای بسیار پایین تر در دو مؤلفه دیگر و به ویژه مؤلفه زمین هگرایی نشا ندهنده ب یتوجهی به فرصت های موجود در زمینه به ویژه در میدان های تاریخی شهر تهران است. غفلتی که منجر به افول کیفیات عملکردی )زندگی شبانه، سرزندگی فضا و غیره( و ادارکی )تصویرذهنی، جهت یابی، خوانایی مجموعه فضاهای شهری و...( در میدان های شهر تهران شده است.