بررسی نحوه ایجاد کمربند سبز و تأثیر آن در هدایت و کنترل رشد شهری حریم تهران

Abstract

عدم توان پاسخگویی محیط شهری به مسائل ناشی از تحولات شتابان شهرنشینی، موجب شده تا حریم کلان شهر تهران دائماً در معرض هجوم کاربری های شهری قرار گیرد. جمعیت سکونتگاه های حریم شهر در فاصله سال های 1365 تا1385 ، حدود 200 درصد افزایش یافته در حالی که جمعیت تهران در این فاصله زمانی حدود 30 درصد افزایش یافته است. به تبع تحولات جمعیتی، تحولات کالبدی در محدوده حریم، نسبت به شهر تهران از شدت بیشتری برخوردار شده است. از این رو، این منطقه با چالش های متعددی رو به روست که ضرورت برنامه ریزی برای محدوده حریم را آشکار می سازد. با توجه به موفقیت سیاست کمربند سبز در شهرهای مختلف دنیا )به عنوان نوعی برنامه ریزی برای سیاست محدودسازی رشد شهری( موجب شده که نحوه ایجاد آن در این محدوده با رویکرد توسعه حفاظت محور مورد توجه قرار گیرد. هدف اصلی این مقاله هدایت و کنترل رشد شهر تهران و سایر شهرهای واقع در محدوده حریم تهران از طریق بررسی نحوه ایجاد کمربند سبز و تعریف عملکردهای مجاز شامل چهار عملکرد حفاظتی، تأسیسات و زیرساخت ها، کشاورزی و شهری در این محدوده می باشد. بنابراین پهنه بندی انجام شده در این مقاله بر اساس نگرش یکپارچه و با استفاده از روش دلفی و همپوشانی لایه های مکانی صورت می گیرد. بر این اساس، چهار پهنه حفاظتی، کشاورزی، شهری و تأسیساتی در محدوده حریم شهر تهران پیش بینی شده است. یافته های تحلیل نشا ن می دهد که پهنه های شمالی و شرقی حریم تهران در اولویت حفاظت، فعالیت های کشاورزی و باغداری قرار می گیرند اما نواحی جنوبی حریم تهران، علاوه بر محوریت کشاورزی در این حوزه، شرایط برای توسعه پهنه های شهری و تأسیسات و زیرساخ تها فراهم می باشد. علاوه بر این، مقایسه تفاوت سطوح عملکردهای مورد نظر در کمربند سبز پیشنهادی و وضع موجود نشان می دهد که سیاست فوق در هدایت و کنترل رشد شهری در حریم تهران می تواند مؤثر باشد.