تحلیل نظریه قابلیت محیط از دیدگاه گیبسون و بازخورد آن در مطالعات انسان و محیط انسان ساخت

Abstract

مفهوم قابلیت محیط مفهومی پردامنه و پرکاربرد می باشد که از سوی مطالعات علوم رفتاری در حیطه معماری و محیط انسان ساخت متداول شده است. از آن جا که همه جانبه بودن این مفهوم موجب بدیهی انگاشتن آن در برخی ارجاعات شده است؛ این مقاله می کوشد با بررسی ادبیات مطالعات محیط و رفتار نگرشی جامع و بن مایه ای به این مفهوم داشته آن را مورد تحلیل قرار دهد. اگر چه تعریف مفهوم قابلیت نسبتاً ساده به نظر می رسد، اما ثابت شد هاست که طراحی کردن و ساختن بر این اساس فوق العاده دشوار می باشد. این امر بحث های بی شماری را به عنوان ماهیت واقعی آن برانگیخته است. روش شناسی تحقیق بر مبنای روشی کیفی است که با رویکردی تفسیرگرا به تحلیل نظرات و آراء معتبر با محور قرار دادن مفهوم قابلیت محیط مبتنی بر ادبیات محیط و رفتار م یپردازد. این نوشتار با این باور که با تحلیل و مداقه در وجوه مختلف مفهوم پایه قابلیت محیط می توان به دریافت و نگرشی جامع و کاربردی دست یافت، به واکاوی نگرش های مختلف قابلیت محور پرداخته و در نهایت دلالت های آشکار و پنهان این مفهوم را مورد بررسی قرار می دهد. نتیج‌هگیری نشان م یدهد اگر چه تعابیر و دسته بندی های گوناگونی از قابلیت ذکر شده است و رویکرد گیبسون به این مفهوم اساس کاربرد آن در حوزه محیط انسان ساخت را تشکیل م یدهد؛ اما ضروریست با رجوع به بسط موضوعی مفهوم قابلیت در مواجهه با محیط ساخته شده به دیدگاهی جامع و کارامد در زمینه طراحی معماری و محیط ساخته شده دست یافت و با تأکید بر جنب ههای فراگیر از مفهوم قابلیت محیط می توان دلالت هایی جامع از جنبه های فیزیکی، اجتماعی و معنایی در مطالعات محیط ساخته شده و معماری استخراج نمود.