مطالعه‌ فراسنجه‌های جدول زندگی زنبور انگل‌وارهHabrobracon hebetor (Say) روی کرم غوزه‌ پنبه،Helicoverpa armigera (Hübner) آلوده به باکتریBacillus thuringiensis Berliner

Abstract

کرم غوزه­ پنبه، (Hübner) <em>Helicoverpa armigera</em> یکی از آفات مهم پنبه محسوب می­شود. امروزه در ایران، عملیات کنترل تلفیقی کرم غوزه پنبه، با استفاده از <em>Bacillus thuringiensis </em>Berliner (Bt) همراه با زنبور براکون یا تریکوگراما اجرا می‌شود. برای بررسی اثرات غیرمستقیم باکتری روی زنبور<em>Habrobracon hebetor </em>(Say) ، جدول زندگی آن روی لاروهای سن سوم کرم غوزه پنبه، در شاهد (لاروهای تغذیه­شده با غذای مصنوعی معمولی فاقد باکتری) و تیمار باکتری (لاروهای سن سوم تغذیه­شده با غذای مصنوعی حاوی غلظت LC₂₀ باکتری) در دمای 1± 26 درجه سانتی­گراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و شرایط نوری 8 : 16 ساعت (تاریکی : روشنایی) مطالعه شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r_m)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، نرخ خالص تولیدمثل (R₀)، متوسط مدت زمان نسل (T) و زمان دوبرابر شدن جمعیت (DT) برای شاهد و تیمار باکتری به­ترتیب 017/0 ± 2051/0، 017/0 ± 1644/0 بر روز، 021/0 ± 227/1، 021/0 ± 178/1 بر روز، 60/17 ± 863/61، 81/6 ± 32/28 بر نسل،70/0 ± 10/20، 70/0 ± 33/20 روز، 15/0 ± 37/3، 36/0 ± 21/4 روز برآورد گردید. امید زندگی زنبور در اولین روز در شاهد 5/25 و تیمار باکتری 83/16 روز بود. نتایج نشان داد که باکتری <em>B. thuringiensis</em> تأثیر منفی بر خصوصیات زیستی زنبور <em>H. hebetor</em> داشته و موجب کاهش رابطه­ انگلی و نرخ رشد لحظه­ای جمعیت زنبور شده است.