ارزیابی تعاملی انسان- مصنوع، در ارسی‌های دست‌ساز خانه‌های تاریخی بابل

Abstract

یکی از جلوه‌های اصیل فرهنگ و آداب هر منطقه‌ای هنر و صناعات بومی‌ آن منطقه است. ارتباط مصنوعات هنر بومی‌با کاربران فضاهای معین انسانی همواره ارتباطی دوسویه و معنادار تعریف شده است. این پژوهش با هدف بررسی نقش تعامل انسان-مصنوع در تولیدات دست سازهای کاربردی- تزیینی در یکی از حوزه های پرکاربرد طراحی عناصر معماری بومی‌به شکل ارسی، تلاش دارد تا نقش محتوای مفهوم دار این دست ساخته را در بستر رابطه تعاملی مورد ارزیابی قرار دهد. بررسی سهم هنرهای تجسمی‌در عناصر معماری و تحلیل گونه‌شناسی آن از منظرهای متفاوت مورد بحث قرار گرفته است. یکی از این حوزه‌ها، بحث محتوای مفهوم دار فرم در گونه‌های دستساخته ارسی می‌باشد که در این تحقیق با رویکرد طراحی تعاملی، ایجاد هویت در کاربر از طریق تحلیل محتوای فرم، مورد بررسی قرار گرفته است. سوالات پژوهش عبارتند از این که تجربه ارتباط مستقیم و نزدیک انسان- مصنوع در استفاده از ارسی به عنوان یک دست ساخته بومی‌چگونه است؟ و سهم تزیینات و عناصر نمادین ارسی در درک مخاطب و ایجاد هویت به چه میزان بوده است؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بخشی از تحقیقات نمونه‌های موردی، از طریق پژوهش های میدانی نگارندگان با نگاهی بینارشته‌ای پوشش داده شده اند. در این راستا تلاش شده است تا با تحلیل عناصر بصری ارسی‌ها در چند نمونه دست‌ساز بومی‌در خانه‌های تاریخی بابل، اشتراکات تعامل انسان- مصنوع، به صورت متغیرهای قابل بسط در مطالعات مشابه مشخص گردند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که تعامل میان کاربران فضاهای بومی‌با عناصر معماری، دارای متغیرهای متعددی است که به وجوه متفاوتی از ابعاد طراحی محصول اشاره دارد. وجه زیبایی‌شناسی، اجتماعی، فرهنگی و فنی و نحوه ساخت، از موارد قابل بحث در این زمینه می‌باشند و رویکرد طراحی تعاملی، می‌تواند بستر مناسبی جهت بررسی سهم شاخص‌های فرمی‌و تزیینات در ایجاد هویت و ارتباط موثر از سوی مخاطبان باشد. این رویکرد نشان می‌دهد که شاخص‌هایی که به عملکرد فرمی‌و نمادین ارسی اشاره دارند، در تعیین رفتار و ایجاد تعامل ماندگار از سوی مخاطبان موثرند.