تأثیر ریزجانداران حل‌کننده فسفات و قارچ‌های میکوریز بر ویژگی‌های رشدی گیاه ذرت (Zea mays L.) در شرایط تنش شوری

Abstract

استفاده از ریزجانداران در خاک‌های متأثر از تنش می‌تواند این امر را در گیاهان کاهش دهد. به منظور بررسی تأثیر ریزجانداران حل‌کننده فسفات ((PSB: Pseudomonas fluorescens, PSF: Aspergillus niger، قارچ‌های میکوریز (M: Funneliformis mosseae (G. mosseae)، (G. intraradices) Rhizophagus irregularis، Rhizophagus fasciculatus (G. fasciculatum))، و اثرات متقابل آن‌ها بر بهبود جذب عناصر غذایی تحت شرایط شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در شرایط گلخانه‌ای به مدت 70 روز‌ اجرا گردید. در پایان دوره رشد، برخی شاخص‌های رشد گیاه و غلظت عناصر غذایی در اندام هوایی گیاه اندازه‌گیری شد. نتایج حاکی از تأثیر معنا‌دار سطوح شوری بر جذب فسفر و پتاسیم، سدیم، کلر و ارتفاع اندام هوایی بود. تجمع پرولین در برگ (96/0 میکرو‌مول بر گرم برگ) نیز از دیگر تأثیرات شوری بود. در بین تیمار‌های میکروبی، تیمار میکوریزی بالاترین مقادیر پارامترهای اندازه‌گیری شده را به خود اختصاص داد. به‌طوری‌که بیشترین مقادیر شاخص‌های رشد اندازه‌گیری شده از جمله ارتفاع اندام هوایی (89/78 سانتی‌متر)، وزن خشک بخش هوایی (77/15 گرم در گلدان) و وزن خشک ریشه (47/8 گرم در گلدان) در تیمار میکوریزی مشاهده گردید. مقادیر نیتروژن و پتاسیم برگ‌ها در شرایط تلقیح میکروبی افزایش یافت لیکن سدیم و کلر اندام هوایی در این شرایط کاهش معنا-داری داشتند. تیمارهای تلقیح قارچی و میکوریزی، مقدار پرولین برگ را به ترتیب 46/15 و 85/15 درصد در مقایسه با تیمار شاهد افزایش دادند. چنین استنباط می‌شود که تلقیح میکوریزی در کاهش اثرات تنش شوری در گیاه ذرت نقش بارزتری نسبت به سایر ریزجانداران دارد.