شکل‌های مختلف پتاسیم و همبستگی آن با ویژگی‌های کمّی و کیفی توتون در خاک‌های توتون‌کاری شمال ایران

Abstract

مقدار پتاسیم در برگ توتون تأثیر زیادی بر کیفیت برگ توتون داشته و یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در تعیین کیفیت برگ توتون است. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط شکل‌های مختلف پتاسیم (محلول، تبادلی، غیرتبادلی، ساختمانی و عصاره‌گیری شده با تیزاب سلطانی) با ویژگی‌های کمی و کیفی توتون انجام گرفت. تعداد 19 نمونه خاک سطحی از مناطق توتون‌کاری استان‌های ‌گلستان، مازندران و گیلان تهیه شد. ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و شکل‌های مختلف پتاسیم اندازه‌گیری شد. به‌منظور بررسی جذب پتاسیم توسط توتون، آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار برای خاک‌های مختلف بدون مصرف کود پتاسیم انجام شد. نتایج نشان داد که کم‌ترین مقادیر شکل‌های پتاسیم در خاک‌های استان گیلان (به‌جز پتاسیم تبادلی) و بیش‌ترین مقادیر در خاک‌های استان مازندران مشاهده شد. تأثیر نوع خاک بر ویژگی‌های ریخت‌شناسی و شیمیایی توتون در سطح یک درصد معنی‌دار بود. پتاسیم محلول و تبادلی بیش‌ترین همبستگی را با ویژگی‌های ریخت‌شناسی و شیمیایی توتون نشان دادند. میزان و نسبت پتاسیم محلول به پتاسیم کل (برحسب درصد) در سطح یک درصد و پتاسیم تبادلی در سطح پنج درصدبا درصد پتاسیم در توتون همبستگی نسبتاً قوی داشت. همچنین، چون میزان شکل‌های مختلف پتاسیم (بویژه محلول و تبادلی) بیانگر علت تغییرات پتاسیم در گیاه توتون نبود، لذا پیشنهاد می‌شود نسبت پتاسیم محلول و تبادلی (بر حسب درصد) برای انجام توصیه کودی دقیق‌تر پتاسیم استفاده شود.