بررسی توزیع شکل‌های شیمیایی آهن در تعدادی از خاک‌های آهکی باغ های پرتقال Citrus sinensis L.)) در منطقه داراب، جنوب‌شرقی استان فارس

Abstract

کمبود آهن در خاک یک عامل محدودکننده برای رشد اکثر گیاهان است. ‌فراهمی آهن در خاک بستگی به توزیع شکل‌های شیمیایی آن در بین اجزای تشکیل دهنده خاک دارد، که خود تحت تأثیر برخی ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی خاک است. هدف از پژوهش حاضر بررسی توزیع شکل‌های شیمیایی آهن در تعدای از خاک‌های آهکی باغ‌های پرتقال در منطقه داراب فارس و رابطه این شکل‌ها با برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و غلظت آهن در برگ درختان پرتقال بود. برای جداسازی شکل‌های شیمیایی آهن در خاک از روش عصاره‌گیری دنباله‌ای استفاده شد. نتایج نشان داد که توزیع شکل‌های شیمیایی آهن در خاک‌های مورد مطالعه به صورت اکسیدهای آهن بلوری < آهن باقی‌مانده < اکسیدهای آهن بی‌شکل < آهن محلول و تبادلی < آهن آلی ≤ آهن کربناتی < آهن متصل به اکسید‌های منگنز بود. حدود 2/98 درصد از کل آهن خاک در شکل-های اکسیدهای آهن بلوری و آهن باقی‌مانده وجود داشت که نشان دهنده حضور عمده آهن خاک در شکل‌های غیر قابل استفاده گیاهی است. در میان شکل‌های شیمیایی آهن، تنها اکسیدهای آهن بی‌شکل با آهن قابل استفاده خاک (عصاره‌گیری شده توسط DTPA) و غلظت آهن برگ همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان داد. همچنین، در بین ویژگی‌های خاک، ماده آلی، کربنات کلسیم معادل و ظرفیت تبادل کاتیونی از ویژگی‌های مؤثر در تعیین میزان قابلیت استفاده آهن و مقدار اکسید آهن بی‌شکل در خاک بودند. بین برخی از شکل‌های شیمیایی آهن در خاک همبستگی مثبت و معنی‌داری مشاهده شد که نشانگر رابطه‌ای پویا بین این شکل‌ها در خاک است. با توجه به نتایج به نظر می‌رسد که میزان ماده آلی خاک می‌تواند نقش مؤثری بر فراهمی آهن در خاک باغات پرتقال داشته باشد.