تأثیر مصرف سوپرفسفات تریپل و کشت گندم بر شکل‌های معدنی فسفر در خاک‌های آهکی دشت قزوین

Abstract

آگاهی از شکل‌های معدنی فسفر در خاک از نظر حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه مهم است. این پژوهش به‌منظور تعیین اشکال معدنی فسفر با مصرف سوپرفسفات تریپل و کشت گندم در شرایط خاک‌های آهکی در دو مرحله انکوباسیون و گلخانه به‌ مرحله اجرا درآمد. آزمایش انکوباسیون روی سه خاک دیزان، قزوین 1 و‌ قزوین 2 با مقادیر متفاوت فسفر قابل جذب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام پذیرفت. در هر خاک 50 میلی‌گرم فسفر برکیلوگرم خاک از منبع سوپرفسفات تریپل به‌کار برده شد. در زمان‌های صفر، 45 و90 روز، شکل‌های معدنی فسفر خاک شامل: Ca2P، Ca8P، OP، FePو Ca10P اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تثبیت شکل‌های فسفر تحت تأثیر نوع خاک مورد مطالعه بود. در خاک دیزان، غلظت Ca2P به‌ترتیب 5/67 و 8/73 درصد، Ca8P 5/74 و 7/59 درصد،AlP 9/31 و 3/50 درصد، FeP 9/47 و 7/63 درصد، OP7/50 و 60 درصد و Ca10P 8/62 و 69 درصد بیشتر از خاک‌های قزوین 1 و‌ قزوین 2 بود. کاربرد فسفر تأثیر زیادی در افزایش غلظت شکل‌های Ca2P و Ca8P در هر سه خاک، و با شدت بیشتر در دیزان داشت. بیشترین غلظت اندازه‌گیری شده شکل‌های Ca2P، Ca8P، AlP، FeP و OP در زمان T45 و Ca10P در زمان T90 حاصل شد. آزمایش گلخانه بر روی سه خاک مذکور و با کاربرد 50 میلی‌گرم فسفر برکیلوگرم خاک از منبع سوپرفسفات تریپل با کشت گندم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. غلظت شکل‌های فسفر در شرایط گلخانه در خاک دیزان نسبت به سایر خاک‌‌ها بالاتر بود. در شرایط انکوباسیون، کاربرد 50 میلی گرم برکیلوگرم فسفر، اشکال فسفر نسبت به شرایط کشت گندم با کاهش 63/30، 1/12، 17/7، 33/3 میلی‌گرم بر‌کیلوگرم برای Ca2P، Ca8P، AlPو FeP همراه بود. مقادیر تثبیت Ca2P با کشت گیاه کاهش محسوسی داشت.