اثر کشت برنج (Oryza sativa L.)، لجن فاضلاب و کودهای شیمیایی بر تغییرات غلظت آهن، روی، مس و منگنز محلول خاک پس از غرقاب

Abstract

غلظت عناصر کم‌مصرف محلول خاک بر میزان جذب آنها به‌وسیله گیاه اثر دارد. در این تحقیق، اثر کشت گیاه برنج (Oryza sativa L.) رقم علی کاظمی و مصرف لجن فاضلاب و کودهای شیمیایی بر تغییرات غلظت­ آهن (Fe)، روی (Zn)، مس (Cu) و منگنز (Mn) محلول خاک پس از غرقاب در شرایط گلخانه­ای بررسی گردید. آزمایش به­صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار، شامل مدت غرقاب در 10 سطح (2، 11، 30، 37، 42، 49، 56، 63، 78 و 92 روز)، منبع و مقدار کودهای آلی و شیمیایی در شش سطح (شاهد، 100% کودهای شیمیایی، 20 گرم لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک با و بدون مصرف 50% کودهای شیمیایی، 40 گرم لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک با و بدون مصرف 50% کودهای شیمیایی)، با و بدون کشت برنج انجام شد. نتایج نشان داد که غلظت Zn محلول، در هر دو تیمار باکشت و بدون کشت پس از غرقاب به­طور معنی­داری کاهش یافت در حالی که غلظت Fe محلول در تمام تیمارهای بدون کشت (به­ جز 100% کودهای شیمیایی) ابتدا به­طور معنی­داری افزایش و سپس کاهش یافت. غلظت Mn محلول نیز پس از غرقاب در تمام تیمارهای بدون کشت ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. مصرف لجن فاضلاب و کودهای شیمیایی باعث افزایش غلظت Fe، Mn و Zn محلول خاک در تیمارهای باکشت و بدون کشت گردید. در تمامی تیمارها، غلظت Cu محلول خاک ناچیز بود. در اواخر دوره رشد برنج، غلظت­ Fe و Mn محلول خاک در تیمارهای باکشت (رایزوسفر) به­طور معنی­داری بیشتر از تیمارهای بدون کشت (غیررایزوسفر) بود در حالی‌که میان تیمارهای باکشت و بدون کشت از نظر غلظت Zn محلول خاک تفاوت معنی­داری وجود نداشت. به‌طور کلی، کشت گیاه برنج (فرآیندهای رایزوسفر) و مصرف لجن فاضلاب و کودهای شیمیایی می‌توانند غلظت عناصر غذایی کم‌مصرف محلول خاک را تغییر دهند.