«سخن‌گفتن از خدا» در الهیّات دنس اسکوتوس، با نگاهی به تأثیر آرای ابن‌سینا

Abstract

<em>مبحث «سخن‌گفتن از خدا» در عرصه معارف معاصر به طور عمده ذیل مباحث زبان دین مطرح می‌شود. یوهانس دنس اسکوتوس تحت تأثیر فیلسوف برجسته اسلامی ابن‌سینا و بر مبنای باور به اشتراک معنویِ «وجود»، به زبان اشتراک معنوی در سخن‌گفتن از خدا قائل است. اسکوتوس بحث از زبان مشترک معنویِ دین را ذیل تقسیم معرفت انسان به خدا، به معرفت طبیعی و معرفت فراطبیعی مطرح نموده، مفهوم «موجود نامتناهی» را کامل‌ترین مفهومی می‌داند که انسان در مرتبه معرفت طبیعی (عقلی) می‌تواند از خدا داشته باشد و به وسیله آن از خدا سخن گوید، لیکن معرفت حقیقی (معرفت به دور از هرگونه نقص و ابهام) به خدا و باورهایی از قبیل تثلیث، تجسد و ... در مسیحیت را تنها از طریق معرفت فراطبیعی آن‌هم فقط از نوع معرفت وحیانی ممکن می‌داند و در این موضع، رویکردی ایمان‌گرایانه را اتخاذ می‌کند، اگرچه در عین حال، ارائه استدلال عقلی و برهان بر برخی داده‌های وحیانی درباره خدا را تأیید می‌کند. مقایسه دیدگاه‌های اسکوتوس و ابن‌سینا در بحث از معرفت فراطبیعی، نشان‌دهنده همانندی‌ها و ناهمانندی‌های تفکرِ این دو فیلسوف در عقل‌گرایی و امکان سخن‌گفتن از حقایق وحیانی است.</em>