برهان صدیقین سینوی و عدم ابتناء بر بطلان تسلسل: دفاعی از برهان ابن‌سینا در برابر اشکال ملاصدرا
چکیده
ابن‌سینا برای اثبات وجود واجب در کتاب الاشارات، برهانی ارائه می‌دهد که این برهان نه تنها بر ابطال دور و تسلسل متوقف نیست، بلکه می‌توان از آن بطلان دور و تسلسل را نتیجه گرفت. صدرالمتألهین بر اصل این برهان اشکال خاصی را وارد می‌داند که بر مبنای آن تغییراتی را در مقدمات برهان اعمال کرده است. وی در صورت‌بندی خاص خود، بطلان دور و تسلسل را به عنوان مقدمه اثبات واجب مطرح می‌کند؛ اما این صورت‌بندی با اصل برهان ابن‌سینا همخوانی ندارد. اشکالی که صدرالمتألهین بر اصل برهان وارد می‌داند، این است که در این برهان، نیاز مجموعه ممکنات به علت خارجی، مبنای اثبات وجود واجب قرار گرفته، حال آن‌که این مجموعه، مجموعه‌ای اعتباری است و به علتی حقیقی نیاز ندارد. از نظر ملاصدرا این اشکال می‌تواند برهان ابن‌سینا را از حیطه براهین معتبر خارج سازد، از این رو او می‌کوشد با ارائه صورت‌بندی دیگری به این برهان اعتبار بخشیده و آن را به برهانی تبدیل سازد که دارای بیش‌ترین قرابت با شیوه صدیقین است. در این مقاله اثبات می‌شود که ابن‌سینا نیز چون ملاصدرا مجموعه ممکنات را امری اعتباری می‌داند ولی وجود واجب را بدون استعانت از بطلان تسلسل اثبات می‌کند.
کلید واژگان
برهان سینویاثبات واجب
تسلسل
ملاصدرا
مجموعه ممکنات
خداشناسی
شماره نشریه
46تاریخ نشر
2012-01-211390-11-01
ناشر
دانشگاه امام صادق علیه السلام پردیس خواهرانThe Women's College of the University of Imam Sadiq
سازمان پدید آورنده
دانشجوی دکتری کلام اسلامی مرکز تربیت مدرس دانشگاه قمدانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم
شاپا
2538-52752538-5267
