معماری ایرانی و نگرش به رمزاندیشی در طراحی باغ‌های ایرانی: نمونه موردی «باغ ارم شیراز»

Abstract

چکیده<br /> شناسایی جنبه‌های مختلف معماری سنتی ایران می‌تواند به حفظ ریشه‌های فرهنگی این دستاورد تاریخی منجر گردد که علاوه بر حفظ پیشینه، راهگشای معماران در دوران معاصر گردد. دستیابی به معماری مختص این مرز و بوم جز با بررسی و مطالعه دقیق آن عملی نخواهد شد. در این میان رمزاندیشی بخشی از میراث فرهنگی ایران است که بیش از هر بخش از معماری در طراحی باغ ایرانی نمود پیدا کرده است. مفهومی‌ که ریشه در باورهای دینی، اسطوره‎های ملی و تجارب انسانی مردمان این سرزمین دارد. مقاله حاضر با مطالعه در رمزها و جلوه‎های معماگونه باغ ایرانی به تحلیل مفاهیم می‎پردازد. سپس بر اساس مفاهیم تبیین شده در چارچوب نظری مقاله، نمونه موردی باغ ارم شیراز را مورد تجزیه و قرار می‎دهد. مطالعات انجام شده در این پژوهش گویای آن است که مفاهیم معنوی و باورهای ذهنی ایرانیان به خوبی در قالب رمزواره‎های نمادین در باغ ایرانی تجلی پیدا کرده‎اند و نمونه تحلیل شده باغ ارم شیراز گواهی بر این مدعاست. رمزاندیشی از فرآیند ساخت باغ ایرانی آغاز می‌شود و در شکل‎دهی عناصر مصنوع و عناصر طبیعی امتداد می‎یابد. طراحی دیوار و حصار، مسیرهای حرکتی، سلسله مراتب و سکوها، عناصر تزیینی، کوشک، و ایوان، جملگی بر مبنای این دیدگاه قابل تفسیر‎اند. آنچنان که گویی مبانی نظری و فرآیند طراحی باغ بر اساس نگرشی رمزاندیش و رمزباور شکل گرفته باشد. رمزاندیشی بخشی از اندیشه‎ی طراحی است و همراه با آن تفسیر می‎شود به صورتی که می‎توان باغ ایرانی را تجربه‎ای عینی– ذهنی از تجلی رمزواره‎های فرهنگی دانست.