تحلیل فضایی شاخص‌های توسعه نواحی مرزی (مطالعه موردی: دهستان‌های شهرستان تربت‌جام)

Abstract

توسعه متجانس در بخش­های مختلف یک کشور و به­ویژه در قلمروهای مرزی به دلیل حساسیت ژئوپلیتیکی، از اهمیت خاصی برخوردار است. توسعه امنیت پایدار در مناطق مرزی شرق کشور به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی حکومت‌ها مطرح بوده و تاکنون استراتژی‌های فراوانی برای توسعه مناطق مرزی در نظر گرفته‌شده است. درواقع آنچه می‌تواند امنیت پایدار را در مرز تضمین کند توسعه متوازن و پایدار نواحی مرزی است، هدف این پژوهش بررسی میزان توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان تربت­جام است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و روش جمع­آوری داده­ها، کتابخانه­ای است. برای تعیین و تحلیل سطوح توسعه­یافتگی، از مدل Vikor با انتخاب 51 شاخص در قالب 9 بعد در سطح دهستان‌های شهرستان تربت­جام استفاده‌شده است. با بهره‌گیری از نرم­افزارهای Excel و Arc GIS، نقشه­های تحلیل فضایی توسعه در دهستان‌های موردمطالعه ترسیم‌شده است. نتایج رتبه­بندی نهایی بر اساس مدل Vikor نشان داد که دهستان‌های دشت جام و کاریزان نسبت به دیگر دهستان‌ها از سطح توسعه بیشتری برخوردارند و دهستان‌های صالح­آباد و جنت­آباد به ترتیب، کم برخوردارترین دهستان‌های شهرستان می­باشند. همچنین، یافته­های حاصل از CV تمامی ابعاد نشان داد که دهستان‌های موردمطالعه، در ابعاد سیاسی - اداری بسیار ناپایدار هستند و در بعد بهداشتی - درمانی نسبت به سایر ابعاد از پایداری بیشتری برخوردارند.