رابطۀ رژیم حقوقی مسئولیت کیفری فردی و رژیم حقوقی مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها در جنایت تجاوز ارضی

Abstract

زمینه و هدف: اصل «مسئولیت کیفری فردی»، به عنوان شاخص‌ترین ویژگی حقوق بین‌الملل کیفری تلقی شده است. از سویی دولت‌ها به دلیل جایگاه ویژۀ «حاکمیت»، در صورت نقض تعهدات بین‌المللی خود، تعهدات و مسئولیت‌هایی خواهند داشت.هدف این پژوهش، بررسی رابطۀ دو رژیم مسئولیت دولت و مسئولیت کیفری فردی در جنایت تجاوز ارضی است. روش: در پژوهش حاضر با روشی توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش فیش­برداری، به رابطۀ میان‌کنشی دو مفهوم جنایت تجاوز و مسئولیت کیفری ناشی از آن و عمل تجاوزکارانۀ دولت‌ها و مسئولیت بین‌المللی ناشی از آن پرداخته شده است. در این راستا مواد طرح 2001 کمیسیون حقوق بین­الملل و کنوانسیون‌های چهارگانه 1949 ژنو، میثاق حقوق مدنی و سیاسی 1966 سازمان ملل متحد و اساسنامه دیوان­های بین­المللی کیفری در پرتو آخرین رخدادهای حقوق بین­الملل کیفری، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها و نتایج: پژوهش نشان داد که پیچیدگی جرم تجاوز باعث طرح دو مسئلۀ حقوقی جداگانه شده است چراکه تجاوز، عمل دولت و جنایت افراد است و این دو دارای ارتباط نزدیکی با یکدیگر هستند، تا حدی که می‌توان رابطۀ میان این دو نوع مسئولیت را مبتنی بر تعامل دانست. بر همین اساس، با وجود ابتناء حقوق بین‌الملل کیفری بر مسئولیت کیفری فردی، در جنایت تجاوز می‌توان به موازات مسئولیت کیفری فردی، قائل به مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها نیز بود.