تحلیل کارکرد بازارچه‌های مرزی از منظر پدافند غیرعامل با تأکید بر نقش مرزنشینان(نمونه موردی: بازارچه مرزی ماهیرود سربیشه استان خراسان جنوبی)

Abstract

زمینه و هدف: پدافند غیرعامل مشتمل بر اصول و ملاحظاتی چند است که آمایش سرزمین و احیای مجدد توانِ جمعیتی و تنوع‌بخشی به عوامل و دلایل حضور جمعیت‌ها و زمینه‌ها و بسترهای فعالیت‌های آن‌ها از عوامل تأثیرگذار بر این رویکرد است. دراین‌بین برنامه‌ریزی برای مناطق مرزی به دلیل خصایص و ویژگی‌های خاص خود، با اتکا بر رویکرد پدافند غیرعامل بیش از مناطق دیگر ضروری و لازم است. یکی از بهترین راهبردهای پدافندی غیرعامل در مناطق مرزی استان خراسان جنوبی برای مقابله با تهدیدات، ایجاد و گسترش فعالیت بازارچه‌های مرزی در نواحی مرزی این استان است. زیرا بازارچه‌ها مصداق بارز حضور مردم در امور اقتصادی منطقه بوده که می‌تواند موجب ماندگاری مرزنشینان شده و از مهاجرت بی‌رویه آنان جلوگیری کند. ازآنجاکه این امر منجر به توسعه و تعمیق امنیت پایدار در منطقه می‌شود، شرایطِ به‌کارگیری اصول پدافند غیرعامل در این نواحی مهیئتر و اصولی‌تر می‌گردد. این بدان جهت است که از طرف دیگر خلأ امنیت شرایط دفاع عامل و غیرعامل را با چالش مواجه می‌سازد. روش: در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و تأکید بر منابع کتابخانه‌ای و میدانی (مصاحبه‌ها و مشاهدات نگارندگان) به بررسی نقش بازارچه مرزی ماهیرود شهرستان سربیشهدر امنیت مناطق مرزی استان از منظر پدافند غیرعامل پرداخته‌شده است. یافته ها: نتایج بررسی‌ها در این تحقیق حاکی از آن است که این بازارچه مرزی به‌عنوان یکی از عوامل مهم در ایجاد اشتغال، تثبیت جمعیت مرزنشین، کاهش محرومیت و توسعه روابط تجاری با کشور همجوار از سال‌های گذشته نقش‌آفرینی نموده است و پیوسته تأثیر قابل‌توجهی در فعالیت‌های اقتصادی و ایجاد امنیت منطقه سربیشه و حتی استان داشته است. امنیت حاصله و خصلت پایداری آن نیز بسترهای به‌کارگیری رویکرد پدافند غیرعامل در برنامه‌های آمایشی را تسهیل نموده است