پژوهشی در بُعد زبانی و ادبی مرابطات اسلامی در دو سده اخیر

Abstract

تحولات مربوط به نهضتِ سرزمین‌‌های اسلامی در دو سده اخیر، در خور مطالعات از نقطه‌‌نظرهای متعددی است و هنوز جای واکاوی زوایای مختلفی از آن وجود دارد. یکی از این زوایا، جانب زبانی و ادبی این خیزش در سرزمین‌های مزبور است. مقاله حاضر می‌‌کوشد این موضوع را ذیل سه محور عمده: زبان مشترک جهان اسلام، زبان به مثابه مؤلفه مهم هویت، و نیز نظم و نثرِ روشنگری و همدردی در میان امت اسلامی و عائله بشری در دو سده اخیر مورد بررسی قرار دهد. مقاله از ضرورت توجه به ظرفیت‌‌های زبانی می‌‌گوید و نیز از تعهد و رسالتی که زبان در دنیای امروز و در بین‌‌المللِ اسلامی می‌‌تواند داشته باشد. امت اسلامی در زمان حاضر به موضوع زبان باید نگاهی ویژه و دوباره داشته باشد. هم به زبان قرآن که پایه و مایه دیانت و دانش و اندیشه و بینش اوست؛ هم به زبان‌‌های بومی برای تحکیم و تقویت و فزونیِ کارآیی‌‌های آن و تقویت مؤلفه‌‌های هویتی، و هم در حد نیاز به زبان‌‌های جهان غرب - که در دوران استیلا و استعمار قدرت‌‌های جهانی بر سرزمین‌‌های اسلامی تحمیل شده‌‌اند و امروز بهره‌‌های مثبتی از آن‌‌ها برای ارتباطات بین‌‌المللی می‌‌توان برداشت.