طراحی مدل سازگارسازی رسانه‌گری آیین زیارت در شبکه‌های اجتماعی

Abstract

<em>بر اساس نظریۀ رسانه و دیدگاه­های انتقادی در </em>حوزۀ<em> رسانه و ارتباطات، رسانه این قدرت را دارد که محتوای خود را تحت تأثیر خواستگاه‌های فرهنگی و هویتی به‌ویژه ماهیت سکولاری خود قرار دهد و محتواهای دینی را تغییر داده و نتیجه‌ای دور از روح و اندیشۀ محتوای رسانه‌ای‌شده ایجاد نماید. عمده این نظریات تلاش نموده‌اند تا قدرت تسلط فناوری بر فرهنگ را اثبات و تشریح نمایند و از همین رو، برخی در نگاهی ناامیدکننده، بین مفاهیم دین و فناوری‌های رسانه‌ای مرزی هویتی کشیده‌اند. ظهور شبکه‌های اجتماعی مجازی و در پی آن رشد استفاده از آن‌ها برای محتواهای دینی و آیین‌های مذهبی، چالشی نظری ایجاد نموده است که آیا این رسانه‌ها نیز قابلیت تسلط فرهنگی در بازتاب موضوعات دینی را دارند و اگر این‌چنین است، چگونه می‌توان از عدم تطابق و ناسازگاری هویتی آیین‌های دینی رسانه‌ای‌شده با موجودیت اصلی خود جلوگیری نمود؟ برای پاسخ‌ به این سؤالات، آیین زیارت در دین اسلام به‌عنوان یکی از این موضوعات دینی انتخاب شد و تلاش نمودیم تا رسانه‌گری این آیین در فضای شبکه‌های اجتماعی سازگار با هویت اسلامی در قالب مدلی ارائه شود. بدین منظور، بر اساس مدل پارادایمی نظریه برخاسته از داده، تعداد 14 مصاحبه با مطّلعان این حوزه شامل صاحب‌نظران و اساتید دانشگاهی، رسانه‌گران برتر در حوزۀ رسانه‌های دیجیتال به‌ویژه افراد باتجربه در رسانه‌گری دینی در فضای مجازی و همچنین، استفاده‌کنندگان از رسانه‌های دیجیتال به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی با موضوع زیارت انجام شد. در نهایت بر اساس تعداد 31 مقوله استخراج‌شده، مدل پارادایمی ارائه شد. محور اصلی این مدل مبتنی بر فطری‌گرایی رسانه‌گری زیارت قرار دارد که بر چرخش معنایی از مفهوم کاربر و مخاطب به‌سمت معنای زائر و از معنای رسانه‌گری به معنای خادمیت تأکید دارد. برای تحقق این موضوع چهار راهبرد ارائه شد.</em>